 |
| دەسنووسی شێعرەکەی فانی |
١- مەلا ئەحمەدی نۆدشی (فانی)
یەکەمین "فانی" کە لە کتێبەکانی مێژووی ئەدیبانی کورددا ناوی تۆمار کراوە، مەلا ئەحمەدی نۆدشی بە ناسناوی فانی یان "فانیی نۆدشەیی"یە. لە ١٨١٣ لە نۆدشەی ناوچەی هەورامان لەدایک بووە. لە رێی زانست و فێربووندا ناوچە جۆراوجۆرەکانی کوردستان هەر لە پاوە تا رەواندز گەڕاوە. لە سلێمانی و سنە مامۆستا بووەو مناڵانی دەرس داداوە. بەرهەمەکانی کەوتوونەتە بەر سەرنجی کەسانی وەک شاعیری پایەبەرز مەولەویی تاوەگۆزی. ئەوەش نیشان دەدا کە فانی، زانایەکی لە زەبر بووە. حاجی مامۆستا ساڵی ١٨٨٤ی زایینی کۆچی دوایی کردوە و ئەوەش زۆر بەر لە سەردەمی ئیعدامی یەک لە شێخ سەعیدەکان و ئەو تاریخەیە کە لە حیسابە ئەبجەدەکەدا هەیە یان لە ژێر دەسنووسی شێعرەکەدا نووسراوە.
٢- شێخ فاتحی فانی
فانیی دووهەم، شێخ فاتحی فانی‌یە. مەلا حەسەنی دزڵی (١٨٥٩-١٩٤٦) نامەی لەگەڵ گۆڕیوەتەوە و لە شێعرێکدا چەند جار ناوی هێناوە:
خەیلێن سەر حەڵقەی عالی مەقامان
شای "فانی" نامان، نامەیچش نامان!
یا:
مەواچی تالار ئەحمەد خانییەن
ئانا تەنوورەی، ئاش "فانی"یەن!
یان:
حەسەن ئەر قەوڵت ڕاســـــەن بە تاقی
چوون "فانی" ڕوو کەر نە دەرگای باقی
بە داخەوە لەوە زیاتر زانیاریەکی زیاتر سەبارەت بە ژیان و بەرهەمەکانی شێخ فاتحی فانی لەدەستدا نییە.
٣- مەلا حوسێنی شێخ سەعدی فەیزوڵڵا (فانی)
بە ماڵ و بە سەر نەوەک دەرکەنار
شوورەی پۆڵا بین بۆ حیفزی وڵات
لە چنگ ڕووسیە و ئەڵمان و بولغار
فەریاد ســـەد فەریاد برایانی کورد
وا چاخی کارە ھــاوار سەد ھاوار
یان:
پەرچەمت ژاپــۆن و ئەبرۆت ئینگلیسە، نێـــوچەوان
مڵکی ســــەنغافوورە کەوتە بەینی شاخی دووبەران
تورکی کوڵمت باغی ڕەم بەحری سیای دوو زولفی تۆ
جەرمــەنی خاڵت نییە ڕێ، ڕەت بێ بۆ نێو بۆسـتان
شێعری زۆر ناسکی وەک ئەم بەیتەی خوارەوەشی هەیە:
ئەگەر پێت خۆشە کوردستان وەکوو جەننەت موعەتتەر کەی
بکە زولفــــــــــــــی تەڕت شانە و سەعاتێ روو بەرەو با کە
لە کاتی نووسرانی شێعرەکەی بەرباسی ئێمە، مەلا حوسێنی فانی تەمەنی ٢٥ ساڵان بووە. ئەوەش تەمەنێکی گونجاوە بۆ ئەوەی وەک خاوەنی شێعرەکە هەڵیبژێرین. بەڵام لەو سەردەمەدا کە هەولێر لەژێر دەسەڵاتی عوسمانیدا بوو، کەم بوون ئەوانەی ئەوەندە شارەزای زمانی فارسی بووبن کە شێعری پێ بنووسن و شینی پێ بگێڕن. وێڕای ئەوە بۆ شاعیرێکی هەولێری چ پێویستیەک لە ئارادا نەبووە کە بە زمانی فارسی شینی کەسایەتیەکی دەڤەرەکەی خۆی بکا. لە دیوانی مەلا حوسێنی فانیشدا، نەو ئەو شینگێڕیە و نە هیچ شێعری فارسی بەرچاو ناکەوێ.
٤- شێخ عەبدولکەریمی شێخ ئەحمەد ناسراو بە فانی
شیخ عبدالکەریمی فانی چوارەمین شاعیر و زانای کوردە کە ئەو ناسناوەی بۆخۆی هەڵبژاردوە. شێخ عەبدولکەریم کوڕی شێخ ئەحمەد، لە دایکبووی ١٨٨٥ لە گوندی خانەشۆری ناوچەی سەلاسی باوەجانیە. شارەزای زمانی کوردی بە هەر دوو زاراوەی سۆرانی و هەورامی بووە:
وەرە ئەی دڵ وەکـــــوو پەروانە باڵی عیشق پەیدا کە
بە دەوری شەمعی شەرعی ئەنوەرا سەد سۆز بەرپا کە
بە هەورامی:
دووریت ئازیـــــزم دەردی دا له دڵ
نزیکەن ئەو دەرد مـــن بەرو وه گڵ
هه‌رکەس دیدەکەت نەوینێ وە چەم
پەری دیدەنت عومــــرش مەبۆ کەم
ئێسته دیدەکەم دووره جـه دیدەت
بو ئەبـــرۆی سیای تاقه خەمیدەت
ساعەت به ساعەت شەوان تا به رۆ
بینایی دیدەم! دیدەم کەم مەبـــــۆ
شێخ هەروەها شارەزایەکی باشی لە زمانی فارسیدا بووە. وەک زۆرێک لە قوتابیانی حوجرەکانی کوردستان، ئەویش یەکەم جار لە خوێندنی گوڵستان و بوستانەوە فێری خوێندنەوە و نووسین بە زمانی فارسی بووە. دواتر خۆی فێری خوێندنەوە و نووسین بە زمانی دایکیی خۆی کردوە. ئەوەی خوارەوە شینگێڕیەکە کە فانیی شاعیر بە زمانی فارسی بۆ مەرگی مصطفی خانی مسعودالسلطنەی نووسیوە:
شـور محشر شد هویدا در زمین و آسمان
داغــدار و سوگوار این مصیبت مرد و زن
واله و سرگشتەی این ماجرا پیر و جوان
از تنور دیده شد بسط زمین طوفان اش
سرخ شد از جوش سیل خون دل هفت آسمان
شد پریشان خاطر مجموع اعیان زمین
گرد حسرت بر جبین بنشست ارکان زمان
کاکل زیبا رخان ببریده از تیغ جفا
سنبل زلف بتان پژمرده از باد خـــــزان
زانکه آن میـر نکو سیرت به ناحق شد شهید
وز دم تیغ عدو غلتید در خون ناگهان
در مصاف کافران مانند شاه کربلا
جان به جانان دادو از دنیای 'فانی' شد نهان
"مصطفی خان قبادی" رادمرد پاک دین
مرغ روحش شد طفیل مصطفی اندر جنان
از وفاتش سبعه سیاره بی تاب و توان
واز عذابش چشمەی چشم ثوابت خون چکان
"فایا" کنوتاە کن آه و فغان زیرا کنون
او بود آسوده خاطر در نعیم جاودان
خاصەی دست قضا بر لوح خاطر زد رقم
شاعیر ساڵی مەرگی مستەفا خانی لە کۆتایی شێعرەکە و لە دێڕی "خیمه زد بر مامن دارالامان"دا هێناوە کە بەپێی حیسابی ئەبجەد دەکاتە ساڵی ١٣٢٧. ئەوەش ساڵێک دوای شێنگێریەکەی بەر باسی ئێمەیە. هەروەها هەڵبژاردنی قافیەی هاوشێوەی شینگێڕیەکەی شێخ سەعیدیش بۆ ئەم شینگێڕییە، جێی سەرنجە.
شێخ عەبدولکەریمی شێخ ئەحمەد (فانی) نەک هەر پێڕەوی تەریقەتی قادری بەڵکو پیر و مورشیدی خانەقای گێڵانی لە گوندی خانەشۆر و لە ناوچەی سەلاسی باوەجانی بووە. ئەوانەش نیشانەی روونن بۆ ئەوەی بە خاوەنی شێعری فارسیی شینگێڕی بۆ شێخ سەعیدی بەرزنجی بزانین.
لە سەر یەک بەو دەلیلانەی خوارەوە بژاردەی سەرەکیی ئێمە بۆ دۆزینەوەی خاوەنی شینگێڕیەکە، شێخ عەبدولکەریمی شێخ ئەحمەد بە ناسناوی شێعریی "فانی"یە؛
الف- ئەویش وەک شێخ بابا و وەک شێخ سەعیدی بەرزنجی، پێڕەو و پیری تەریقەتی شێخ عەبدولقادری گێڵانی بووە.
ب- شارەزای زمانی فارسی بووە و بە زمانی فارسی شێعری نووسیوە
ج- ناوی باوکی ئەحمەد بووە و رەنگە بەو هۆیە نووسەری تێکستی شێعرەکە ناوی شاعیری بە هەڵە یان ئانقەست، بە ئەحمەد فانی نووسیوە.
د. لە کاتی شەهیدکرانی شێخ سەعیدی بەرزنجیدا، لاوێکی پێگەیشتوو و تەمەنی ٢٤ ساڵان بووە.
٥- مەمەند ئاغای رەسوڵ ئاغای مەرگە ١٩١٠ - ١٩٧٢
هەرچەند تا ئێرە توانیمان فانی، شاعیری شینگێڕیی شێخ سەعید بدۆزینەوە بەڵام هێشتا شاعیرێکی دیکە بە ناسناوی فانی هەیە کە ناکرێ لەم باسەدا بیبوێرین و باسی نەکەین. شاعیرێک کە دەبوو زۆر زیاتر لە لای نەتەوەکەی ناسراو و خۆشەویست بێ بەڵام ویدەچێ دەردی هەڵبژاردنی ناسناوی "فانی" زیاتر لە هەموان داوێنگیری ئەم شاعیرە بووبێ.
"مەمەنداغای مەرگە" یەک لە نەتەوەیی‌ترین و شۆرشگێڕترین شاعیرانی سەدەی بیستەمی کوردستانە. بەپێی تەمەنەکەی، پێشەنگی شاعیرانی نیشتمانپەروەری دوای خۆیەتی و بەپێی ناوەرۆکی شێعرەکانی، سەرمەشقی زۆرێک لە شاعیرانی هەرە بەرزمان بووە.
کەماڵ میراودەلی کە کوڕی فانی شاعیرە، زۆر درەنگ دەستی بە کۆکردنەوە و لە چاپدانی شێعرەکانی باوکی کرد. ئەو لێکۆڵینەوەیەکی درێژی سەبارەت بە هزر و روانینی فانی بۆ پێشەکیی دیوانەکەی نووسیوە و تێیدا دەڵێ؛ "...تا ئێستا تاقه یه‌ک لێکؤلێنه‌وه‌ش له سه‌ر فانی نه‌کراوه و دیاره دیوانه‌که‌شی که‌م که‌س بینیویانه."
بۆ ئاستی بەرزیی هزری نەتەوەیی و نیشتمانپەروەریی فانی رەنگە هەر ئەوەندە بەس بێ کە ئەو خۆی بە قوتابیی قوتابخانەی حاجی قادر دەزانێ:
حاجى قادر شاعیرى مەشهورو دەوڵەت خواهى کورد
شیعرەکانى شاهـــــــــــــیدن بۆ فیکرو بەرزیى فیترەتى
هەروەکو باوکێکى موشفیق چۆنە بۆ ئەولادى خــــۆى
دەرحەقى کوردانى گێتى وا بوو رەحــــــــم و شیفقەتى
بۆ ئەوەى ئیرشادى کوردو نەشرى ســـــەربەستى بکا
دایە سەر شیعرو ئەدەب تا رۆژى مـــــــــــردن ئولفەتى
حاجـــــــــــــیا حەیف و تەئەسوف میللەتى نادانی تۆ
بەم هەمــــــــــــوو بەندانە جاهیل ما نەگۆڕا حاڵەتى
گەڕ لە ناو قەومێکى زانا بایە حاجـــــــــــى، بێگومان
تا زەمانى ئاخرەت دەکرا سوپاس و مــــــــــــــەدحەتى
مەمەنداغا ئەگەرچی پاشگری ئاغای بە دواوەیە بەڵام دژ بە ئاغاوەت و چەوساندنەوەی خەڵکەکەی، قەڵەمی ئاژۆتووە و هەڵوێستی گرتوە:
لاوێکى شـوانزادەیى هۆشیار و بەغیرەت
قوربانى دەکەم سەد بەگ‌و ئاغا لەڕى بێ‌هۆش
یان:
نە ئاغام‌و نە کوێخام‌و نە شێخم
لیباســـى مفتەخۆرانم لەبەربێ
بە خوێندنەوەی شێعرە دژ بە ئاغاوەتەکانی "فانی" زیاتر ئەو راستیەمان بۆ روون دەبێتەوە کە ئەو پێشەنگایەتی بۆ شاعیرانی سەردەمی کۆماری کوردستان بە تایبەت لە تافی کۆمەڵەی ژێکافدا کردوە. فانی لەو سەردەمەدا شاعیرێکی پێگەیشتوو و شێعرە شۆشگێڕیەکانی بۆ شاعیرانی لاوی ئەو کات سەرمەشق و رێنوێن بوون. رەنگە کەم کەس بزانێ کە سەرمەشق و ئیلهامی شێعری "دەیڵێم و بێ باکم"ی مامۆستا هێمن، شێعرێکی فانی‌یە. هەڵبەت جگە لە مامۆستا هێمن، شاعیر و ئەندامێکی دیکەی کۆمەڵەی ژێکافیش ئیلهامی لە شێعرەکەی فانی وەرگرتووە و لەسەر هەمان ڕێچکە و بابەت شێعری نووسیوە کە ئەویش مەلا ئەمجەدی عوسمانی یان "مەلامجەتی قەڵا" بە ناسناوی شێعریی "کاک"ە. روون نییە کامیان بەر لە ئەویدی سەرنجیان پەڕیوەتە سەر شێعرەکەی فانی بەڵام وەک دیارە هەردوو شاعیری موکریان وڵامی شێعری فانی‌یان نووسیوەتەوە. ناراستەوخۆش لۆمەی فانی‌یان کردووە کە لە شێعرەکەیدا "ناوێرێ بیڵێ" بەڵام ئەوان "بە قاو دەیڵێن‌و ناترسن" یان "دەیڵێن و بێ باکن". بەڵام شێعرەکەی فانی چ لە ناوەرۆک و چ لە شێوازدا سەردەقی بۆ ئەوان شکاندوە و سەرمەشقی شێعری ئەوانە. لە راستیشدا فانی سەرەڕای هەڵبژاردنی قافیەی "دەڵێم بیڵێم و ناوێرم"، قسەی خۆی کەمتر لە کاک و هێمن نەگوتوە.
بە گشتی فانی چ لەو شێعرەیدا و چ لە شێعرەکانی دیکەیدا، وەک شاعیرێکی ئازا و نەترس دەرکەوتووە. بەڵام جیاوازیی بۆچوون لە نێوان فانی لەلایەک و کاک و هێمن لەلایەکی دیکە، لە ناوەرۆکی شێعرەکانیاندا دەبیندرێ. بۆ وێنە لەو سەردەمدا کە سیستەمی کۆمەڵگای کوردستان هێشتا فیئوداڵی و باوی ناسیونالیزمی فیئودالی بوو، فانی، ئاغا و کرمانج وەک یەک بە کەمکاری و خراپەکاری تاوانبار دەکا بەڵام نووکی هێرشی شاعیرانی موکریان بەرەو ئاغاوەتانە. وێدەچی لەو سەردەمەدا ژێکاف بیری سوسیالیستی تێدا بەهێز بووبێ.
پێکگرتنی ناوەرۆکی شێعرەکان بۆ کاتێکی دیکە هەڵدەگرم و لە خوارەوە هەر سێ شێعر بە جیاواز دەنووسمەوە و بە شوێن ئەودا کۆتایی بە باسەکە دێنم:
فانی: دەڵێم بیڵێم و
ناوێرم
قسێکم دێتە سەر زارى
دەڵێم بیڵێم و ناوێرم
لە باسى کورد و کردارى
دەڵێم بیڵێم و ناوێرم
دزو جەردەو ریاکارن،
نەزان‌و گێژو بێ عارن
لەگەڵ یەکتر دەڵێى مارن
دەڵێم بیڵێم و ناوێرم
ئەوەى ئێستاکە زۆردارە
خـەریکی جەورو ئازارە
ئەوەى بێ زۆرە غەمبارە،
دەڵێم بیڵێم و ناوێرم
ئەگەر ئاغایە بەدکارە
ئەگەر کوێخایە مەککارە
ئەگەر مسکێنە بێ عارە،
دەڵێم بیڵێم و ناوێرم
دووسەد خەرمانی میللیەت بە یەک جۆ ناکڕێ میللەت
وەفا رۆیى ، نەما غیرەت،
دەڵێم بیڵێم و ناوێرم
ئەتۆش (فانى) هەتا ماوى
خودا نوتقێکى پێداوى
لەچاکەى گەل نەکەى خاوى دەڵێم بیڵێم و ناوێرم
تێبینی: رەنگە شێعرەکەی
فانی لەوە زیاتر بێ بەڵام من هەر ئەوەندەم دەست کەوت.
کاک: بە قاو دەیڵێم و
ناترسم
 |
|
شێعری کاک لە کەشکۆڵی مەلا بابەوەیسی |
قسێکی دیم لە
بیر ماوە، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
لە بابەت کورد
و ئاغاوە، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
زمانم رووی لە ئاغایە،
ئەڵێم بێ ترس و بێ پایە
لەگەڵ کرمانج قسەم
نایە، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
زمانی کورد دەبێ پاک بێ
برای راست‌و برای چاک بێ
زمانی ماری زوححاک
بێ، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
ئەوی ئاغای
موکریانە، لە سوێی قەند بوونە دێوانە
وەکوو عەبدن لە
کارخانە، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
ئەڵێن ئاغا لە
خەو دایە، قسەی کوردانی لا بایە
نەسەب کوردە، عەجەمخوایە،
بە قاو دەیڵێم و ناترسم
قوڕی دنیا بە سەردا کە،
لە حەیفی کوردەکان "کاکە"
هەمووی هەر غەیری پێ
چاکە، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
هەتاکوو گەورە بێ باک بێ،
خراپ و پاک لە لای چاک بێ
بچووک مەجبوورە غەمناک
بێ، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
کە ئاغا ساحیبی ئەملاک،
نەیانبیست "اترکوا الاتراک"
دەبێ کورد رێککەون
سەرپاک، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
بە مڵک و ماڵ و زێو و
زێڕ، عموومیان بوونە میلیۆنێڕ
نەیانکرد قسەیەکی
خێـر، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
هەتا سەرگەورەمان خان بێ،
دەبێ کورد شوان و گاوان بێ
ئەسیری تورکی
ئێران بێ، بە قاو دەیڵێم و ناترسم
ھەموو مامەش لەگەڵ ئاغا،
لەسەر کوردان نەيانکوت 'نا'
نەيانکرد دوو قسەی بێجا،
بە قاو دەيڵێم و ناترسم
کە مەنگوڕ بوونە سەرکردە،
دەڵێن ھەر قوڕ بەسەر کوردە
ئەوی بووش، چوونە ناو
پەردە، بە قاو دەيڵێم و ناترسم
ھەتا دێبوکری سەردار بێ،
دەبێ کورد ڕووت و بێ کا[ر] بێ،
ئەسيری دەستی
ژاندار بێ، بە قاو دەيڵێم و ناترسم
گەورک و ئێلی
بەگزادە، لە ترسا بەو دڵی سادە
گەلی
کورديان بەئاو دادا، بە قاو دەيڵێم و ناترسم
بەشێخ و قازی و ئاغا،
کەچوون بۆ بادکوبە و جوڵفا،
چييان کرد بۆ مە؟
ماشەڵڵا! بە قاو دەيڵێم و ناترسم
بە تۆپێ چيت و بارێ قەند،
لەئاغاکانی دەوڵەتمەند
ڕەشادەتيان کڕی و لێ
سەند، بە قاو دەيڵێم و ناترسم
ئورووپا و ئاسيا سووڕا،
بۆ کوردان سەد وەرەق گۆڕا،
نەيانکرد "امرھم
شورا"، بە قاو دەيڵێم و ناترسم
کە ئاغاکان لەنێو چن،
'ھەژار ' و 'ھۆرنر' و 'گوردوون'
لەوان زۆر چاتر و وێچوون،
بە قاو دەيڵێم و ناترسم
وەرن کوردان بە تەڕدەستی،
بۆ ئيستيقلال و سەربەستی
بە ھەويای کەس مەکەن
سستی، بە قاو دەيڵێم و ناترسم
وەرن کوردان وەکوو
'سمکۆ'، مەکەن ڕاکەن ھەتا ژينۆ
لەوێ کارتان بکەن يەک لۆ،
بە قاو دەيڵێم و ناترسم
بە ياری زاتی 'حق اللە'
بە ھەويا[ی] تۆم ڕەسوولەڵڵا
کە ئەمجارەش نەبين بێ شا،
بە قاو دەيڵێم و ناترسم
هێمن: ئەمن دەیڵێم و بێ
باکم
ھەچێکی بێتە سەر زارم،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
ئەگەرچی بێکەس و زارم،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
ئەوی ئاغایە
بێکارە، جەبوون و قەڵس و لاسارە
دزی و ڕێ گرتنی کارە،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
گەلێ بێ فیکر و ئیدراکن،
گەلێ بێ خێر و ناپاکن
توخواکەی کامەیان چاکن،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
ئەوەندە گێژو بێ ھۆشن،
حەیا و نامووسێ دەفرۆشن
لەبۆ ئازادی ناکۆشن،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
خودای ئاغاوەتان
قەندە، لەبۆ قەندن ھەموو بەندە
بەحاڵی وان دەکەن خەندە،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
نییانە بیری سەربەستی،
دەکەن فەخرێ بەژێردەستی
دەڕۆن ھەروا بەرەو پەستی،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
لە تاڵان و برۆ ئازان،
لە ڕێگرتن ھەموو وریان
درۆ ناکەم بپرسە وان،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
ئەوانەی ئێستە
سەردارن، جەفاجۆن و ستەمکارن
غوڵامی پوول و دینارن،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
بەشەو تا ڕۆژ دەکەن
تەگبیر، چ مڵکێکی بکەن داگیر
چ داماوێک بکەن یەخسیر،
ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
لەبەر زوڵم و
جەفای وانە، وەتەن یەکبارە وێـــرانە
ھەزار خـۆزگەم
بەبێگانە، ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
لەشەرم‌و شوورەیی مردم،
بەخۆم من چۆن بڵێم کوردم
کە ئاغا ئابڕووی
بردم، ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
منم لاوێکی بێ
پەروا، لە کەس باکم نییە بەخوا
ئەگەر ئاغا لە
حەپسم کا، ئەمن دەیڵێم و بێ باکم
ژێدەر:
١- شیخ بابا سعید برزنجی
(غوث آباد مهاباد) تالیف رضا داودی
٢- مەلا ئەحمەدی نۆدشی -
کوردیپێدیا
٣- دیوانی مەلا حەسەنی دزڵی
– ماڵپەڕی ڤەژین
٤- دانشمند و شاعر نامی ثلاث
باباجانی شیخ عبدالکریم فانی خانه شوری را بشناسیم - سید حسن هاشمی
٥- شێعرێکی نەمر مەلا
ئەمجەدی عوسمانی (کاک) – ئەنوەر سوڵتانی - ماڵپەڕی بۆکان رۆژهەڵات
٦- فانی نەمر شاعیری نەتەوەیی شۆرشگێڕ - کەمال میراودەلی
٧- تاریک و روون – هێمن
