۴/۲۹/۱۳۸۴

خۆپیشاندانه‌کانی مه‌هاباد و بێ هه‌ڵوێستی کوردان و هێزه‌‌ سیاسییه‌کان


له‌ بابه‌تی پێشوودا باسی رووداوی شه‌هید بوونی شوانه‌ و به‌رز بوونه‌وه‌ی ده‌نگی ناره‌زایه‌تی خه‌ڵکی مه‌هابادم کرد و هه‌روه‌ها ئاماژه‌م به‌ هه‌ڵوێستی یه‌کیتی شۆڕشگیرانیش کرد. هه‌ر له‌ پێوه‌ندی یه‌کێتی شۆرشگیراندا پێویسته‌ ئه‌وه‌ش بڵێم که‌ وه‌ک تاکه‌ هه‌نگاوی به‌ کرده‌وه‌ کۆریکی رێزلێنانیان له‌ شه‌هید شوانه‌ به‌ به‌شداری نوێنه‌رانی کۆمه‌ڵێک ریکخراو و حیزبی به‌شه‌کانیتری کوردستان، جگه‌ له‌ کوردستانی ئێران، گرت، که‌ ئه‌گه‌رچی هه‌نگاوێکی پیرۆز به‌ڵام زۆر بچووک بوو.
هه‌ڵوێستی کوردان له‌ ده‌ره‌وه‌ی سنووری کوردستانی ئێران
ئه‌وه‌ی که‌ له‌م خۆپیشاندانه‌دا جێگای داخ بوو، نه‌بوونی هیچ جۆره‌ پشتیوانییه‌کی کوردانی ده‌ره‌وه‌ی سنووری کوردستانی ئێران و ته‌نانه‌ت ناوخۆی کوردستانی ئێرانیش بوو . له‌ کاتێکدا که‌ خه‌ڵکی کوردستانی ئێران به‌ گشتی و خه‌ڵکی مه‌هاباد به‌ تایبه‌تی ، له‌ هه‌موو بۆنه‌ خۆش و ناخۆشه‌کانی به‌شه‌کانی تری کوردستاندا ( گیرانی به‌ڕێز ئوجه‌لان، ته‌قینه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ندی سێی یه‌کیه‌تی و لقی دووی پارتی، به‌ سه‌کۆمار بوونی مامجه‌لال، به‌ سه‌رۆک بوونی کاک مه‌سعوود و ... )به‌ کرده‌وه‌ هه‌ڵپه‌ریون و فرمێسکیان رشتووه‌ ، له‌ سه‌ریان تووشی ئازار و گرتن و لێدان و راوه‌دوونان هاتوون، به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ گوێبیسی بچووکترین هه‌ڵوێستی کوردان نه‌ له‌ عیراق و نه‌ له‌ تورکیا و نه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵات نه‌بووین . هه‌ڵبه‌ت ئه‌گه‌ر ئاوڕێک له‌ مێژوو بده‌ینه‌وه‌ ، تووشی گه‌لێک له‌و بێ هه‌ڵوێستییه‌ی کوردانی به‌شه‌کانیتری کوردستان ده‌رهه‌ق به‌ کوردستانی ئێران ده‌بین. بۆ وێنه‌ ؛ له‌ کاتێکدا مه‌لا مسته‌فا له‌ کۆماری کوردستاندا پله‌ی ژینراڵی پێده‌درێ و رێزی لێده‌گیرێ ، له‌ ساڵانی 46-47 دا کوردانی ئێران که‌ په‌نایان بۆ بارزانی هێنابوو به‌ زیندوویی و به‌ کوژراوی ته‌حویلی حکوومه‌تی حه‌مه‌ره‌زاشا ده‌درێنه‌وه‌ نموونه‌ی شه‌هیدان معینی و سه‌دیقی ئه‌نجیری ئازه‌ر و مراد شیرێژ و ... . یاخود له‌ کاتێکدا به‌ دوای هه‌ره‌سهێنانی شۆرشی کورد له‌ کوردستانی عێراق و په‌نا هێنان بۆ باوه‌شی ئاوه‌ڵای کورده‌کان له‌ ئێران، قیاده‌ی مووه‌قه‌ت ساز ده‌که‌ن و بۆ خۆ شیرن کردن له‌ هه‌مبه‌ر حکوومه‌تی تازه‌ به‌ ده‌سه‌ڵات گه‌یشتووی مه‌لاکان، شان به‌ شانی سپای پاسداران شه‌ڕی کوردی ئێران ده‌که‌ن. یا خود وڵامی میوانداریی کورده‌کانی ئێران ده‌رهه‌ق به‌ ئاواره‌کانی کۆڕه‌وه‌که‌ی به‌هاری 91 به‌ تیرۆری کادر و پێشمه‌رگه‌کانی حیزبه‌ کوردییه‌کان و په‌لکێش کردنی سپای پاسداران به‌ فه‌رمانده‌یی قاتڵی دوکتور قاسملوو، سه‌حراروودی ، بۆ سه‌ر مقه‌ره‌کانی حیزبی دیموکرات ده‌درێته‌وه‌. ئه‌مجاره‌ش له‌ کاتێکدا که‌ بنه‌ماڵه‌ی شه‌هید شوانه‌ ده‌ستی یارمه‌تیان بۆ لای کاک مه‌سعوود درێژ کرد، ته‌نانه‌ت وڵامی نامه‌که‌شیان نه‌درایه‌وه‌ . ڕه‌نگه‌ بڵێن هه‌لومه‌رجه‌که‌ وا ده‌خوازێ، به‌ڵام گه‌لۆ!! ئه‌و که‌ له‌ ته‌نگانه‌دا فریام نه‌که‌وێ، له‌ فه‌رعانه‌دا بۆ چیمه‌. ته‌نانه‌ت هه‌ر دوو ته‌له‌ڤزتۆنی کوردستان و کوردساتیش ، دوای هه‌موو خه‌ڵکی کوردستان هه‌واڵه‌که‌یان بیست و به‌ سه‌ر و گوێ شکاوی بڵاویان کرده‌وه‌.
پ.ک.ک.
له‌ کوردستانی تورکیه‌ش که‌ تا ئێستاش لاوانی مه‌هاباد‌ پۆل پۆل له‌ دیاربه‌کر و وان و هه‌کاری شه‌هید ده‌بن ، و له‌ گیرانی به‌ڕێز ئوجه‌لاندا گه‌لی کورد له‌ کوردستانی ئێران به‌ هه‌موو توانایانه‌وه ‌هاتنه‌ مه‌یدان ، به‌ داخه‌وه‌ نه‌ک شایه‌تی هه‌نگاوێکی به‌ کرده‌وه‌ی په‌که‌که‌ له‌م پێوه‌ندییه‌دا نه‌بووین، به‌ڵکوو زۆر به‌ ئاشکرا له‌ ته‌له‌ڤزیۆنه‌که‌یانه‌وه‌ ده‌بیسترا که‌ له‌ هه‌وڵی به‌ لاڕێدا بردنی خۆپیشاندانه‌کان و گۆڕینی خواست و ویسته‌کانی خه‌ڵک دان . له‌ لایه‌ک ئوپورتونیستیانه‌ ،به‌ به‌رز کردنه‌وه‌ی دروشمی ئازادی بۆ ئوجه‌لان و مانگرتنی دایکانی ئاشتی له‌ مهاباد ، ویستیان خۆپیشاندانه‌که‌ بۆ حکوومه‌تی ئێران بێ ئازار که‌ن . ئه‌گه‌رچی هیوای ئازادی ئوجه‌لان و هه‌موو زیندانیانی سیاسی کورد ، له‌ هه‌ر شوێنێکی ئه‌م دنیایه‌ ، ئاواتی هه‌موو ئازادیخوازێکه‌ ، به‌ڵام بێگومان هه‌موومان ئه‌وه‌ ده‌زانین که هه‌ڵگرتنی‌ ئه‌م درووشمه‌ له‌ ناو کوردستانی ئیراندا و له‌ هه‌لومه‌رجی ئه‌و رۆژانه‌ی شاری مه‌هاباددا ، ئه‌گه‌ر نه‌ڵێین یارمه‌تی ره‌ژیم ده‌دا و خواستی گه‌ل بێره‌نگ ده‌کاته‌وه‌ ، له‌ خۆشبینترین حاڵه‌تدا ده‌توانێ ئامانجی ته‌سکی حیزبایه‌تی له‌ پشت بێ . چونکه‌ له‌ لایه‌ک به‌ڕێز ئوجه‌لان نه‌ک دوژمنی راسته‌وخۆی کۆماری ئیسلامی نه‌بووه‌ و نه‌ک کۆماری ئیسلامی رۆڵێکی له‌ گیرانیدا نه‌گێڕاوه‌ ، به‌ڵکوو له‌ زۆر حاڵه‌تدا پشتیوانی حیزبه‌که‌شی بووه‌ و ته‌نانه‌ت تا ئه‌م دواییانه‌ش له‌ شاری ورمێ جێگا و رێگای بۆ دابین کردوون . له‌ لایه‌کیتر په‌که‌که‌ چ له‌ ناوخۆی کوردستانی تورکیه‌دا که‌ خاوه‌نی پێگه‌یه‌کی به‌هێزه‌ و چ له‌ ناو کوردانی ده‌ره‌وه‌ی وڵاتدا ، که‌ خاوه‌نی زۆرینه‌ترین و به‌ هێزترین رێکخستنه‌، لانی که‌م بۆ وه‌فاداری به‌ یارمه‌تییه‌کانی گه‌لی کورد له‌ کوردستانی ئێران به‌ خۆیان ، له‌ بچووکترین چالاکی بۆ پشتیوانی ئه‌م حه‌ره‌که‌ته‌ خۆی بوارد و جارێکیتر ئه‌وه‌ی به‌ گه‌لی کورد سه‌لمانده‌وه‌ که‌ بوونی کوردانی به‌شه‌کانی تری کوردستان له‌ ناو ریزه‌کانی ئه‌م حیزبه‌دا، له‌ کار کردن به‌ ئامرازێک پتر تێناپه‌ڕێ .
وه‌ک کورد ده‌ڵێ ؛
با خۆشه‌ویستی له‌ هه‌ردوو سه‌ر بێ
نه‌ک یه‌ک بسوتێ و یه‌ک بێخه‌به‌ر بێ
له‌و لاشه‌وه‌ ئه‌ندامانی پژاک هه‌ڵمه‌تێکی پڕوپاگه‌نده‌ییان بۆ نه‌بوونی پێوه‌ندی شه‌هید شوانه‌ به‌ یه‌کێتی شؤڕشگێڕان ده‌ست پێکرد که‌ پتر لافی پێکهێنانی به‌ره‌ ، که‌ به‌ خواستی خۆیانی ده‌زانن ، بۆ خه‌ڵک روونکرده‌وه‌ .
حیزبی دیموکرات
ئه‌گه‌رچی حیزبی دیموکرات وه‌ک به‌ نفووزترین حیزب له‌ کوردستانی ئێران، ده‌یتوانی به‌ باشترین شێوه‌ له‌م خۆپیشاندانانه‌ که‌ڵک وه‌رگرێ ، به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ به‌ هۆی ئه‌و قه‌یرانه‌ی که‌ ساڵانێکه‌ گیرۆده‌ی بووه‌ و به‌ هۆی نه‌بوونی ئامرازی پێوه‌ندی له‌ گه‌ڵ خه‌ڵک ، چالاکییه‌کانی ته‌نیا له‌ بڵاو کردنه‌وه‌ی هه‌واڵه‌کان و راگه‌یاندنی ده‌فته‌ری سیاسیدا قه‌تیس مایه‌وه‌ . به‌ڵام ئه‌وه‌ی که‌ پتر له‌ هه‌ر شتێک جێی ره‌خنه‌ و گله‌ییه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ته‌نانه‌ت ته‌شکیلاتی ئوروپای ئه‌و حیزبه‌ ، که‌ له‌ ناو کورده‌ ئێرانییه‌کانی دانیشتووی ئوروپادا خاوه‌نی به‌هێزترین پێگه‌ و رێکخستنه‌ ، هیج جۆره‌ چالاکییه‌ک بۆ پشتیوانی ئه‌م خۆپیشاندانانه‌ ، که‌ بێگوومان له‌ هه‌موو لایه‌ک زیاتر پێوه‌ندی به‌م حیزبه‌ و به‌ ساڵرۆژی شه‌هید بوونی رێبه‌ره‌که‌یه‌وه‌ هه‌بوو ، نه‌کرا . له‌ کاتێکدا که‌ ئه‌م رووداوانه‌ هاوکات بوو له‌ گه‌ڵ خۆپیشاندانه‌کانی ئه‌ندامان و لایه‌نگرانی ئه‌و حیزبه‌ به‌ بۆنه‌ی شه‌هید بوونی دوکتور قاسملوو له‌ وڵاته‌ جۆراوجۆره‌کانی ئوروپا و ئه‌مریکادا، به‌ڵام به‌ داخه‌وه‌ نه‌یانتوانی به‌ یه‌که‌وه‌ گرێی بده‌نه‌وه‌. تازه وا دیاره‌ ئه‌و شۆکه‌ به‌ریداون و‌ بانگه‌وازی یه‌کیتی لاوانی دیموکراتی کوردستانی ئیران بۆ خۆپیشاندان به‌ مه‌به‌ستی پشتیوانی له‌م حه‌ره‌که‌ته‌ی خه‌ڵکی شاری مه‌هاباد بڵاو کراوه‌ته‌وه‌، که‌ به‌ بڕوای من زۆر دره‌نگه‌ .

۴/۲۸/۱۳۸۴

چه‌ند سه‌رنجێک له‌ سه‌ر ناره‌زایه‌تیه‌کانی خه‌ڵکی مه‌هاباد



ئێواره‌ی ڕۆژی شه‌ممه‌، ڕێکه‌وتی 18 ی پووشپه‌ڕ ، 9 ی ژولای، هێزه‌کانی حکوومه‌تی ئێران ته‌قه‌یان له‌ لاوێکی شؤرشگێری شاری مهاباد به‌ ناوی "سه‌ید که‌ماڵی ئه‌سفه‌ره‌م" ناسراو به‌ " شوانه‌ی سه‌ید قادر" کرد و به‌ پێی هێندێک سه‌رچاوه‌ برینداریان کرد و پاشان گرتوویانه‌ و له‌ ژێر ئازار و ئه‌شکه‌نجه‌دا گیانی له‌ ده‌ست داوه‌. جه‌للادانی ره‌ژیم له‌ ژێر زه‌خت و فشاری بنه‌ماڵه‌ی شه‌هید شوانه‌ و کۆمه‌ڵێکی زۆر له‌ هه‌ڤاڵانی شوانه‌ و هاوگه‌ڕه‌که‌کانی له‌ "پشتته‌پ" که‌ به‌ده‌م بنه‌ماڵه‌ی شوانه‌وه‌ چووبوون، دوای تێپه‌ڕینی پتر له‌ بیست و چوار سه‌عات به‌ سه‌ر کاره‌ساتی برینداربوون و گیرانیدا، ته‌رمه‌ شوێندراو و ئه‌شکه‌نجه‌کراوه‌که‌ی له‌ لایه‌ن چه‌کدارانی ره‌ژیم ، ته‌حویلی بنه‌ماڵه‌که‌ی ده‌درێته‌وه‌ و وه‌ک پیشه‌ی هه‌میشه‌ییان، داوای لێده‌که‌ن که‌ ده‌بێ هه‌ر به‌م شه‌وه‌ بینێژن. ئه‌م هه‌واڵه‌ هه‌ر زوو له‌ ناو شاردا ده‌نگ ده‌داته‌وه‌ و خه‌ڵکێکی زۆر بۆ به‌ خاک سپاردنی ته‌رمی شوانه‌ کۆ ده‌بنه‌وه‌ و هه‌ر به‌م شه‌وه‌ که‌سانێکی ئازا هه‌له‌که‌ ده‌قۆزنه‌وه‌ و چه‌ند وێنه‌ له‌ ته‌رمی شه‌قار شه‌قاری شوانه‌ ده‌گرن و له‌ ناو خه‌ڵک و دواتر به‌ ڕێگه‌ی تۆڕی ئینترنیت، به‌ هه‌موو دنیادا بڵاوی ده‌که‌نه‌وه‌. وێنه‌کان ئه‌وه‌نده‌ به‌ ناخۆشی کاره‌ساتی شه‌هید بوونی ئه‌و لاوه‌ و ئه‌شکه‌نجه‌ وه‌حشیانه‌کانی سه‌ر جه‌سته‌ی ئه‌ویان ده‌گێڕایه‌وه‌، که‌ هه‌موو مرۆڤێک توانای بینینی وێنه‌کانی نه‌بوو. هه‌ر ئه‌مه‌ش وایکرد که‌ خه‌ڵک هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای بۆنه‌ی به‌ خاک ئه‌سپاردنی ئه‌م لاوه‌ ئازا و چاو نه‌ترسه‌دا، رق و بێزاری خۆیان له‌ حکوومه‌ت و کاربه‌ده‌ستانی دووپات بکه‌نه‌وه‌ و به‌ دانی دروشم و ده‌ربڕینی ناره‌زایه‌تی، بۆنه‌که‌ به‌ره‌و‌ بۆنه‌یه‌کی نیشتمانی و شۆرشگێری بگۆرن و ناره‌زایه‌تی و هاتنه‌ مه‌یدانی خه‌ڵک بۆ رۆژی دواتریش درێژه‌ی کێشا. خه‌ڵک به‌ دار و به‌ر و چه‌قۆ و تفه‌نگ به‌ره‌نگاری حکوومه‌ت بوونه‌وه‌. ئه‌مجاره‌یان ژنانیش به‌ کۆ کرنه‌وه‌ی به‌رد و رشتنی ئاوی کوڵیو له‌ په‌نجه‌ره‌ی ماڵه‌کانیانه‌وه‌ به‌ سه‌ر داگیرکه‌راندا، به‌شداری چالاکییه‌که‌یان کرد. چه‌کدارانی ره‌ژیم به‌ پێچه‌وانه‌ی جاره‌کانی پێشوو ، له‌ چه‌کی گه‌رم که‌متر که‌ڵکیان وه‌رگرت و پتر به‌ گازی فرمێسک ڕێژ، که‌ له‌مێژه‌ بۆته‌ ئاواتێک بۆ گه‌لی ئێمه‌، به‌ره‌نگاری خه‌ڵک بوونه‌وه‌ . ناره‌زایه‌تی و خۆپیشاندانه‌کان له‌ رۆژی 21 ی پووشپه‌ڕدا به‌ گیرانی کۆمه‌ڵێکی زۆر له‌ لاوان پتر په‌ره‌ی گرت و له‌ رۆژی چوارشه‌ممه‌ 22 ی پووشپه‌ڕدا، که‌ ڕێکه‌وتی تیرۆری رێبه‌ری مه‌زنی گه‌لی کورد دوکتور عه‌بدوڕه‌حمانی قاسملوویه‌، گه‌یشته‌ لووتکه‌ و خه‌ڵک به‌ داخستنی دووکانه‌کانیان و نه‌چوونه‌ سه‌ر کار، یاد و بیره‌وه‌ری ئه‌م رێبه‌ره‌ی خۆیان به‌رز راگرت و له‌ هه‌مانکاتدا ره‌نگ و بۆنێکی سیاسیتریان به‌ ناره‌زایه‌تیه‌کان به‌خشی. رۆژانی دواتری ئه‌م خۆپیشاندان و ناره‌زایه‌تییانه‌ که‌ تا رۆژی یه‌کشه‌ممه‌، 28 ی پووشپه‌ڕی خایاند و به‌ گه‌یشتنی هه‌زاران که‌س له‌ هێزه‌ سه‌رکوتکه‌ره‌کانی ره‌ژیم له‌ شاره‌ جۆراوجۆره‌کانه‌وه‌ و به‌ کوژرانی ده‌ره‌جه‌دارێکی سایین قه‌ڵایی و ئاگردانی پانکی سپه‌ی مه‌یدانی حه‌یوانان و بریندار بوون و گیرانی ده‌یان و سه‌دان که‌س له‌ لاوانی شار و له‌ ژێر هه‌ڕه‌شه‌ و گوڕه‌شه‌ی فه‌رمانداری شاردا و به‌ هۆی نه‌بوونی هیچ پشتیوانییه‌کی به‌کرده‌وه‌ی ناوخۆیی و ده‌ره‌کی کۆتایی پێهات .

شوانه‌ کێ بوو، بۆ شه‌هید کرا؟
سه‌ید که‌ماڵی ئه‌سفه‌ره‌م ناسراو به‌ شوانه‌ ، کوری سه‌ید قادر که‌ له‌ بنه‌ڕه‌تدا خه‌ڵکی ئاوایی" کامه‌م" ن، و به‌ دوای کۆچی بنه‌ماڵه‌که‌یان بۆ شاری مهاباد، له‌ 1361دا له‌و شاره‌ خۆڕاگره‌ هاتۆته‌ دنیا و تا پۆلی یه‌کی ناوه‌ندی خوێندووه‌ و دواتر له‌ ته‌ک باوکیدا ده‌ستی به‌ کاری به‌ننایی و قوڕه‌کاری کردووه‌.شوانه‌ وێده‌چێ سه‌ردانی کوردستانی عێراقی کردبێ و سه‌ری له‌ یه‌کێتی شۆڕشگێڕان ده‌رهێنابێ. ئه‌گه‌رچی لا‌یه‌نگرانی په‌که‌که‌ به‌م هه‌واڵه‌ تووڕه‌ن و زوو زوو به‌ ناوی جۆراوجۆری وه‌ک هاوڕێیانی شوانه‌ و شتی وا، ئه‌م ئیددیعایه‌ی یه‌کێتی شۆرشگێران وه‌درۆ ده‌خه‌نه‌وه‌، به‌ڵام به‌ دوای شه‌هید بوونی شوانه‌دا، یه‌کێتی شۆرشگێران، به‌ په‌له‌ راگه‌یه‌ندراوی ده‌رکرد و شوانه‌ی وه‌ک ئه‌ندامێکی خۆی به‌ خه‌ڵک ناساند و به‌ پێچه‌وانه‌ی راگه‌یه‌نه‌کانیتر که‌ تا ئه‌م دواییانه‌ش ناوی ئه‌ویان به‌ هه‌ڵه‌ باس ده‌کرد، ناوی راسته‌قینه‌ی شوانه‌ (سه‌ید که‌ماڵی ئه‌سفه‌ره‌م) و وێنه‌یه‌کی تایبه‌تی ئه‌وی بڵاو کرده‌وه‌ که‌ به‌ بڕوای من شایه‌تی ئیدیعای ئه‌وانه‌. به‌ڵام وێده‌چێ شوانه‌ی شه‌هید ئه‌ندامه‌تی ئه‌وانی نه‌کردبێ و ته‌نیا یارمه‌تی لێوه‌رگرتبن. چونکه‌ وه‌ک باس ده‌کرێ شوانه‌ یه‌کێک له‌ چالاکانی ڕێکخستنی خۆپیشاندانه‌کانی ئه‌م دواییانه‌ی شاری مهاباد به‌ بۆنه‌ جۆراوجۆره‌کانی ؛ نه‌ورۆز و به‌ سه‌رکۆمار بوونی مام جه‌لال و به‌ سه‌رۆک بوونی کاک مه‌سعوود بووه‌ که‌ وه‌ک ده‌زانین زۆربه‌ی ئه‌و خۆپیشاندانانه‌ به‌ دروشمی دژ به‌ ره‌ژیم و لایه‌نگری له‌ حیزبه‌ کوردییه‌کان و که‌سایه‌تییه‌ شه‌هیده‌کانی کوردستان شکاوه‌ته‌وه‌ و تا ئێستا نه‌بیستراوه‌ و نه‌دیتراوه‌ که‌ دروشمێک بۆ پشتیوانی یه‌کێتی شۆرشگێران و یاد کردنێک له‌ شه‌هید" سه‌عیدی یه‌زدانپه‌نا" سه‌رکرده‌ی شه‌هیدی ی.ش.ک. درابێ. هه‌ڵبه‌ت یه‌کێتی شۆرشگێرانیش له‌ راگه‌یه‌ندراوه‌که‌یدا ئه‌و ئیددیعایه‌ی نییه‌.به‌ڵام له‌ پێوه‌ندی شه‌هید بوونی شوانه‌دا، وه‌ک باسکرا، شوانه‌ یه‌کێک‌ له‌ ڕێبه‌ران و رێکخه‌رانی خۆپیشاندانه‌کان بووه‌ و رێکه‌وتی شه‌هید بوونی که‌ به‌ره‌ به‌ری ساڵڕۆژی تیرۆری دوکتور قاسملوویه‌ پتر ئه‌وه‌ ده‌سه‌لمینن که‌ هێزه‌کانی ره‌ژیم بۆ چاوترسێن کردنی خه‌ڵک و به‌رگریکردن له‌ ده‌ربڕینی ناره‌زایه‌تی له‌ لایه‌ن خه‌ڵکه‌وه‌ به‌ بۆنه‌ی ئه‌و ڕۆژه‌ ، که‌ له‌ مێژوی گه‌لی کورد به‌ تایبه‌تی له‌ کوردستانی ئێراندا به‌ رۆژێکی نگریس ناسراوه‌. ره‌ژیم وای لێکداوه‌ته‌وه‌ که‌ خه‌ڵک بۆ هاتنه‌ سه‌رشه‌قام به‌ دوای خۆپیشاندانه‌کانی یه‌ک ساڵی رابردوودا، ترسیان شکاوه‌ و ره‌نگه‌ به‌ بۆنه‌ی ساڵڕۆژی تیرۆری رێبه‌ره‌که‌یان، کاری گه‌وره‌تریش بکه‌ن و هه‌ر بۆیه‌ یه‌کێک له‌ رێکخه‌رانی رێپێوانه‌کانیان ‌به‌ر په‌لامار داوه‌.له‌ لایه‌کی تره‌وه‌ رێکه‌وتی شه‌هید بوونی شوانه‌ هاوکات بوو‌ له‌ گه‌ڵ ده‌ست به‌کار بوونی فه‌رمانده‌ی نوێی هێزه‌ ئینتیزامییه‌کانی ئێران و به‌ره‌ به‌ری ده‌ست به‌کار بوونی سه‌رکۆماری هه‌ڵبژێرێندراوی ئێران، مه‌حموودی ئه‌حمه‌دی نیژاد، که‌ بیره‌وه‌ریه‌کی خۆشی له‌ پێشوازی خه‌ڵکی کوردستان به‌ گشتی و مهاباد به‌ تایبه‌تی له‌ مێشکدا نییه‌. ته‌نانه‌ت له‌ کاتی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا یه‌کێک له‌ سندووقه‌کانی ده‌نگدان، ئه‌گه‌رچی ته‌نیا ده‌ ده‌نگی تیدا بوو، به‌ڵام له‌ لایه‌ن شوانه‌ و هه‌ڤاڵانییه‌وه‌ فڕێ درابوو. به‌ر له‌م رووداوه‌ش خه‌ڵک زۆر به‌ دڵنیاییه‌وه‌ چاوه‌ڕوانی شه‌پۆلی رق و تووڕه‌یی ره‌ژیم و سه‌رکۆماره‌ نوێیه‌که‌ی بۆ سه‌ر کوردستان ده‌کرد. به‌ تایبه‌تی که‌ ئه‌حمه‌دینیژاد چ وه‌ک فه‌رمانده‌ی سپای پاسداران له‌ کوردستان و چ وه‌ک یه‌کێک له‌ قاتڵانی دوکتور قاسملوو، ده‌ستی له‌ ناو هه‌موو نه‌هامه‌تییه‌کانی گه‌لی کورد له‌ کوردستانی ئێراندا هه‌بووه‌ و هه‌یه‌.

پێشنیار بۆ پێكهێنانی به‌ره‌ی دیموکراتیکی میللی کورد



رۆژی هه‌ینی ، 24 ی پووشپه‌ڕ ، ڕاگه‌یه‌ندراوێک له‌ ژێر ناوی "به‌ره‌ی یه‌کگرتووی دیموکراتیکی میللی کورد" له‌ لایه‌ن ڕێکخراوی مافی مرۆڤ له‌ کوردستان بڵاو کرایه‌وه‌ که‌ وێڕای ئاماژه‌ به‌ ڕاده‌ی یه‌کجار که‌می به‌شداری خه‌ڵکی کوردستان له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئه‌م داوییه‌ی ئێران و مافه‌ هه‌رده‌م پێشێل کراوه‌کانی گه‌لی کورد ، باس له‌ پێویستی به‌ پراکتیزه‌کردنی بیرۆکه‌ی پێکهێنانی به‌ره‌یه‌کی پێکهاتوو له‌ هه‌موو حیزب و ڕێکخراوه‌ سیاسی و مه‌ده‌نی و کۆمه‌ڵایه‌تی و فه‌رهه‌نگییه‌کانی کوردستان یا خود پێکهێنانی فیدراسیۆنێک له‌ یه‌کگرتن و نه‌ تێکه‌ڵبوون ، کراوه‌. مه‌حه‌ممه‌د سه‌دیقی که‌بوودوه‌ند نووسه‌ری ئه‌م ڕاگه‌یه‌ندراوه‌ ، که‌ سکرتێری ڕێکخراوی مافی مرۆڤ له‌ کوردستانه ، وه‌بیر دێنێته‌وه‌ که‌ له‌م راگه‌یه‌ندراوه‌دا، پێشنیاره‌کانیی هه‌ڵگری بیروڕای تایبه‌تی خۆیه‌تی و ده‌یهه‌وێ به‌م زووانه‌ بانگه‌وازێک بۆ کۆکردنه‌وه‌ی ئیمزای هاوده‌نگانی ئه‌م پیشنیارانه‌ له‌ ناوخۆ و ده‌ره‌وه‌ ، ئاماده‌ بکا.
دویچه‌ وله‌: به‌ڕێز که‌بودوه‌ند ، ئێوه‌ له‌و ڕاگه‌یا‌ندنه‌دا که‌ به‌م دواییه‌ بڵاو کراوه‌ته‌وه‌ ئاماژه‌تان به‌ بایکۆتکردنی هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئه‌م دواییه‌ی (ئێران) له‌ کوردستان کردووه‌ که‌ له‌ سه‌ر بنه‌مای بانگه‌وازی حیزب و لایه‌نه‌کان نه‌بووه‌ و پێتان وایه‌ که‌ بۆ به‌ به‌رنامه‌ کردنی ئه‌و بایکۆت و ناره‌زایه‌تییانه‌ ،‌ کوردستان پێویستی به‌ هێزێکی ڕێکخه‌ری باش هه‌یه‌ . ده‌کرێ له‌ سه‌ره‌تادا بفه‌رموون ئه‌و لاوازییانه‌ی ئۆپۆزیسیۆنی ئێستای کوردستان چین که‌ ده‌بێ ئالترناتیوی بۆ بدۆزرێته‌وه‌؟
محه‌ممه‌د سه‌دیقی که‌بودوه‌ند: ده‌بێ بڵێم سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو‌ هه‌وڵ و تێکۆشان و ته‌بلیغات و سیاسه‌ت و ته‌رفه‌نده‌ خه‌ڵک هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنه‌رانه‌ی باڵه‌کانی حکوومه‌ت به‌ مه‌به‌ستی ڕاکێشانی خه‌ڵک بۆ سه‌ر سندووقه‌کانی ده‌نگدان، دیتمان که‌ له‌م کاره‌دا سه‌رنه‌که‌وتن. کورده‌کان به‌و هۆیه‌ به‌شدارییان له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کاندا نه‌کرد ، چونکه‌ هیچ به‌رژه‌وندیه‌کی تێدا نابینن. له‌ ڕاستیدا به‌شداری نه‌کردنی کورده‌کان له‌ هه‌ڵبژاردندا زۆر ئاگایانه‌ و هۆشیارانه‌ بوو و ئه‌مه‌ ده‌کرێ شێوازێک له‌ ریفراندۆم بێ . کورده‌کان ئه‌گه‌رچی له‌ بواری ئابووریدا هه‌ژارن، به‌ڵام دروشمه‌کانی دابینکردنی بژیوی ژیان و تا ڕاده‌یه‌ک سوسیالیستیانه‌ی کۆنه‌پاڕێزان نه‌یانتوانی ئه‌وان بۆ لای خۆیان ڕاکێشن و له‌ هه‌مانکاتدا به‌ڵێنییه‌کانی دابینکردنی مافی هاوڵاتی و لیبرالیستی و دیموکراسیخوازی ریفۆرمخوازانیش نه‌یانتوانی به‌ره‌و سندووقه‌کانی ده‌نگدانیان به‌ر‌ن. چونکه‌ به‌شداری له‌م هه‌ڵبژاردنانه‌ و له‌ هه‌ڵبژاردنه‌ هاوشێوه‌کانیتردا ناتوانێ ویست و خواسته‌کانی ئه‌وان دابین بکا. به‌ بڕوای من کوردان له‌م ئاکامه‌ نیزیک ده‌بنه‌وه‌ که‌ یاسا و پێکهاته‌ یاسایییه‌کانی زاڵ (به‌ سه‌ر ئه‌واندا) له‌ بنه‌ڕه‌تدا نه‌ک مافی ئه‌وان دابین ناکا به‌ڵکو مافیشیان پێ ڕه‌وا نابینێ. هه‌ربۆیه‌ ته‌حریم و به‌شداری نه‌کردنی خه‌ڵک له‌ هه‌ڵبژاردنه‌کاندا ده‌کرێ ریفراندۆمێک بێ بۆ دانانی وه‌ها یاسا و پێکهاته‌یه‌ک ، به‌ تایبه‌ت پێکهاته‌ی ماف و یاسا بنه‌ڕه‌تییه‌کان. مافی دیاریکردنی چاره‌نووس مافێکه‌ که‌ کوردان ناتوانن وازی لێ بێنن. خه‌بات و تێکۆشانی ده‌یان و سه‌دان ساڵه‌ی ئه‌م گه‌له‌ به‌ڵگه‌ی ئه‌م داوایه‌یه‌. هه‌ڵبه‌ت ئه‌م ته‌حریم و بایکۆته‌ ته‌نیا به‌رهه‌می ویستی ئوپوزیسیۆنی کورد نه‌بوو. ئه‌م حیزب و رێکخراوه‌ کوردییانه‌ له‌ هه‌لومه‌رجی ئێستادا ، به‌ هۆی نه‌بوونی بارودۆخی بانگه‌شه‌یی و ته‌بلیغاتی ، ئه‌ندامیان زۆر نییه‌ و ئه‌ندامانییان زۆر که‌من. به‌ پێی ئه‌و زانیارییانه‌ی که‌ ده‌ستمان که‌وتوون، به‌شێکی زۆر له‌ خه‌ڵکی کورد، ته‌نانه‌ت ئه‌ندامانی رێکخراوه‌ کوردییه‌کانیش له‌ پێوه‌ندی هه‌ڵبژاردندا ئاگادار نه‌کراون . هه‌ربۆیه‌ ناکرێ بڵێین ته‌حریمی ئوپوزیسیۆن له‌ به‌شداری نه‌کردنی خه‌ڵکدا شوێندانه‌ر بووه‌.
به‌ڵام له‌ پێوه‌ندی خاڵه‌ لاوازه‌کانی، گه‌لی کورد له‌ ئاست هه‌موو گه‌لانی ئێراندا، زۆرلێکراوترین و چه‌وساوه‌ترین گه‌له‌. ئه‌م گه‌له‌ تا ئێستا زۆرترین نرخی داوه‌، به‌ڵام خه‌باته‌که‌ی له‌ بواری رێکخستندا، رێکخراوتر بووه‌. رێکخراو و حیزبه‌ کوردییه‌کان ، له‌ ناو خه‌باتی بزوتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وایه‌تیدا چالاکانه‌ ده‌وریان هه‌بووه‌. پێشینه‌ی خه‌باتی به‌شێک له‌م حیزبانه‌ بۆ ده‌یان ساڵ له‌وه‌ پێش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌. ڕێکخستن و رێکخراوه‌ کوردییه‌کان به‌ درێژایی خه‌باتی خۆیان، تووشی گه‌لێک هه‌وراز و نشێو بوون. به‌ڵام زه‌خت و سه‌رکوت و دورخستنه‌وه‌ و کوشتار و ته‌نانه‌ت کوشتنی رێبه‌ره‌کانیان ، به‌داخه‌وه‌ ئه‌وانیان به‌ره‌و توانه‌وه‌ بردووه‌. ئه‌گه‌رچی ده‌توانین له‌ لێکدانه‌وه‌یه‌کی واقیع بینانه‌دا بڵێین که‌ ئه‌وان له‌ ناو خه‌ڵکدا خاوه‌نی پێگه‌ و ویستی خه‌ڵکن ، به‌ڵام چه‌ند به‌ره‌کی و چه‌ند ده‌سته‌یی و ناکۆکییه‌کانی نیوان ئه‌م حیزب و رێکخراوانه‌ و ته‌نانه‌ت ناکۆکییه‌ ناوخۆییه‌کانییان ، ئه‌وانیان به‌ڕاستی به‌ره‌و لاوازی بردووه‌. لێدانی یه‌کتر، یه‌کتر قه‌بووڵ نه‌کردن و جیابوونه‌وه‌ بێ جێیه‌کانی ناوخۆی ئه‌م رێکخراوانه‌، نه‌ک ته‌نیا لاوازی به‌ڵکوو هۆکاری سه‌رکوتی خێراتری ئه‌وان بووه‌.
دویچه‌ وله‌: به‌ سه‌رنجدان به‌و لێکدانه‌وانه‌ی که‌ باسی ده‌که‌ی، ئایا له‌ بنه‌ڕه‌تدا بارودۆخی کۆمه‌ڵایه‌تی و مه‌ده‌نی پێویست له‌ کوردستان بۆ پێکهاتنی فیدراسیۆنێکی یه‌کگرتووی حیزب و لایه‌نه‌کان، که‌ ‌پێشنیاری تۆیه‌، ئاماده‌ کراوه‌؟ ئایا ئه‌و هێز و بارو دۆخه‌ هه‌یه‌ که‌ تۆ باسی ده‌که‌ی تا بتوانن ئه‌و یه‌کیه‌تییه‌ی خواستی تۆیه‌، پێک بێنن؟
مه‌حه‌ممه‌د سه‌دیقی که‌بوودوه‌ند: هه‌لومه‌رجه‌که‌ ده‌بێ له‌ لایه‌ن خه‌ڵکه‌وه‌ پێک بێ و ئاماده‌ بن تا نرخی بۆ بده‌ین. به‌شێک له‌ هه‌ڵسوڕاوانی ناوخۆی وڵات له‌ گه‌ڵ ئه‌م حیزب و رێکخراوانه‌ تا راده‌یه‌ک ئامانج و ستراتیژی هاوبه‌شیان هه‌یه‌. به‌ڵام نه‌بوونی پێوه‌ندی و هاوئاهه‌نگی له‌ گه‌ڵ یه‌کتر و به‌ هێند نه‌گرتنی هێندێک له‌ پرۆژه‌کان، به‌ بۆچوون و تاکتیک و روانگه‌کانیان که‌ هیچ ئاڵوگۆڕ و پێداچوونه‌وه‌یه‌کیان به‌ سه‌ردا نه‌کردووه‌ و پێداگرییان له‌ سه‌ر لێکدانه‌وه‌کانی پێشوویان، یه‌کێک له‌ هۆکاره‌کانی ئه‌م پرژ و بڵاوییه‌یه‌ که‌ هه‌یه‌.
دویچه‌ وله‌: ئایا له‌ مه‌ڕ پێشنیاری تۆ، نموونه‌ی عێراق، ده‌کرێ له‌ به‌ر چاو بگیرێ؟ ئه‌گه‌ر وایه‌، چۆن و به‌ چ جیاوازی و لێکچوونێکه‌وه‌؟
محه‌ممه‌د سه‌دیقی که‌بوودوه‌ند: ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستی ئێوه‌، سیستمی حکوومه‌ته‌، ده‌بێ بڵێم که‌ هه‌ڵبژاردنی سیستمی حکوومه‌ت له‌ ده‌ست خه‌ڵکدایه‌. ئه‌گه‌رچی به‌ بڕوای من سیستمی فیدڕاڵی ده‌توانێ یه‌کێک له‌ رێگاکانی چاره‌سه‌ری کێشه‌ی گه‌لان بێ. به‌ڵام له‌ بابه‌ت دۆخی ئێستای کورده‌کان له‌ عێراق، هه‌رچه‌ند ده‌سکه‌وتی باشیان وه‌ده‌ست هێناوه‌ و ئه‌م پێشکه‌وتنه‌ ده‌توانێ پێشکه‌وتنێکی گه‌وره‌ بێ، به‌ڵام ئه‌وان هه‌ر ئێستا ئاسایشی ته‌واویان نییه‌ و له‌ ژێر هه‌ڕه‌شه‌ی دراوسێکانی کوردستانی ناوخۆشدان. به‌ڵام ئێمه‌ له‌ به‌رامبه‌ردا ئازادیمان نییه‌ و مافمان پێشێل ده‌کرێ و ده‌توانین بڵێین لانی که‌می خه‌ڵک ئاسایشیان
هه‌یه‌.بۆ هه‌ڵسه‌نگاندن نابن.
دویچه‌ وله‌: ئێوه‌ ئاماژه‌تان به‌ پۆتانسیه‌له‌ ناونه‌ته‌وه‌ییه‌کانی له‌ مه‌ڕ مافه‌کان بۆ وه‌گه‌ڕ خستنی خواسته‌ سیاسی و مه‌ده‌نییه‌کانی گه‌لی کورد کردووه‌ . ئه‌م پوتانسیه‌لانه‌ کامانه‌ن؟
محه‌ممه‌د سه‌دیقی که‌بودوه‌ند: کورده‌کان له‌ ئێراندا ده‌بێ خه‌باتیان به‌ شێوازی مه‌ده‌نی و هێمنانه‌‌ به‌ڕێوه‌ ‌ به‌رن و یه‌کبگرن. هه‌موو هه‌ڵسوڕاوانی سیاسی و مه‌ده‌نی و فه‌رهه‌نگی و کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان ده‌توانن له‌م به‌ره‌ گشتگیر و دیموکراتیکه‌دا کۆببنه‌وه‌. ئه‌م به‌ره‌یه‌ ده‌بێ هه‌موو تێکۆشه‌ران و خه‌باتگێڕانی نه‌ته‌وه‌یی و نه‌ته‌وه‌یی- ئایینی له‌ خۆ بگرێ. جا چ له‌ ناوخۆ و چ له‌ ده‌ره‌وه‌، ئه‌م به‌ره‌یه‌ ده‌بێ پێشه‌نگی خه‌باته‌کان بێ. به‌ڵام خه‌باتی ئه‌م به‌ره‌یه‌ ده‌بێ به‌ ته‌واوی مه‌ده‌نی، هێمنانه‌ و شارستانیه‌تانه‌ بێ و به‌ شێوازی ئاشتیخوازانه‌ و پێشکه‌وتووانه‌ و به‌ که‌ڵک وه‌رگرتن له‌ پتانسیه‌له‌ حقوقییه‌کان له‌ ئاستی نێو نه‌ته‌وه‌ییدا و به‌ پاڵپشتی کۆڕ و کۆمه‌ڵه‌ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانه که‌ ده‌توانین داوای ویست و خواسته‌کانمان بکه‌ین.
دویچه‌ وله‌: به‌ ڕوونی ئایا مه‌به‌ستی ئێوه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ده‌بێ له‌ رێکخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌کگرتووه‌کان و بنیاته‌ هاوشێوه‌کانی که‌ڵک وه‌ربگیرێ؟
محه‌ممه‌د سه‌دیقی که‌بودوه‌ند: به‌ڵێ، به‌شی زۆری ده‌کرێ ئه‌وه‌ بێ. چاو لێکه‌ن، راگه‌یه‌ندراوی جیهانی مافی مرۆڤ، ڕێکه‌وتنه‌کان و به‌ڵگه‌ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان،‌ کۆمه‌ڵێک مافیان بۆ که‌مینه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌کان و گه‌لانی ناخودموختار دیاری کردووه‌. بۆ وێنه‌ مافی دیاریکردنی چاره‌نووسی نه‌ته‌وه‌یی. هێنانه‌ ئارای مه‌سه‌له‌ی نه‌ته‌وه‌یی و خواستی کورده‌کان له‌ ناو کۆڕ و کۆبوونه‌وه‌کانی دنیا و به‌ دواداچوونیان، ده‌کرێ به‌ هێنانه‌‌ مه‌یدانی به‌ کۆمه‌ڵ ، ئه‌م پلانانه‌ به‌ شێوازێکی ته‌واو مه‌ده‌نیانه‌ و ئاشتیخوازانه‌، ببێته‌ به‌شی سه‌ره‌کی چالاکییه‌کانی به‌ره‌.
دویچه‌ وله‌: ده‌کرێ پتر باسی پلانی دامه‌زراندنی پارلمانی کورده‌کانی ئێران بکه‌ن؟
محه‌ممه‌دسه‌دیقی که‌بوودوه‌ند: پارلمان ده‌کرێ له‌ لایه‌ن خه‌ڵکه‌وه‌ هه‌ڵبژێردرێ و هه‌م ده‌کرێ له‌و به‌ره‌یه‌ بێ، که‌ پێک دێ. ڕه‌نگه‌ ئه‌گه‌ر هه‌لومه‌رجه‌که‌ له‌ بار بێ، بتوانێ له‌ ناوخۆی ئێرانیشدا بێ بۆ ئه‌وه‌ی نوێنه‌ران بتوانن مافه‌کانی خه‌ڵک و ویست و خواسته‌کانیان به‌ شێوازێک که‌ بکرێ له‌ به‌شه‌کانی حقوقی نێونه‌ته‌وه‌ییدا بگونجێندرێ و بۆ به‌دواداچوونی، به‌و‌ به‌ره‌یه‌‌ی بسپێرن.
دویچه‌ وله‌: ئایا پێشنیاری پێکهێنانی به‌ره‌ی یه‌کگرتووی دیموکراتیکی میللی کورد، پێوه‌ندی به‌ خۆتانه‌وه هه‌یه‌‌ یا رێکخراوی مافی مرۆڤ له‌ کوردستان؟
محه‌ممه‌دسه‌دیقی که‌بودوه‌ند: ئه‌مه‌ پێشنیاری تایبه‌تی خۆمه‌. رێکخراوی مافی مرۆڤ رێکخراوێکی غه‌یره‌ سیاسیه‌ و له‌ هه‌مانکاتدا به‌رگری له‌ هه‌ر پلانێک بۆ دابینکردنی مافه‌کانی گه‌لی کورد ده‌کا.
هه‌روه‌ها پارێزه‌ری ماف و ئازادییه‌ سیاسی و ئایینیه‌کانی خه‌ڵکیشه‌.
................................................................................................................
سه‌رچاوه‌: دویچه‌ وله‌http://www2.dw-world.de/persian/iran/1.147272.1.html
------------------------------------------------------------------------------------
په‌یوه‌ندی؛
ڕێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان http://www.rmmk.org

بابەتی نوێ:

حیزب وەک سەنتەر، ستراتژیی حیزب وەک سەنتێز

سەردەمی ئێستا، سەردەمی بەئاگاهاتنەوەی هەرچی زیاتری نەتەوە بندەستەکانە. سەردەمی ‏هەوڵدانی بە کۆمەڵی کۆمەڵگا ژێردەستەکان بۆ سڕینەوەی سێبەری دا...