یەک لە ئاوێنە بچکۆڵەکانی شێرکۆبێکەس، شێعری "پەند"ە کە بۆ چارلی چاپلین یان وەک خۆی بە زمانی عەرەبان گوتویە، بۆ "شارلی شاپلین" هونەرمەندی بە ناوبانگی جیهانیی نووسیوە. دۆستێکی بەڕێز کە ماوەیەکە سەرقاڵی وەرگێڕانی شێعرەکانی شێرکۆ بۆ سەر زمانی فینلاندی‌یە، پرسیاری واتای وشەی "سەوڵەجان"ی ناو ئەم شێعرەی لێ کردووم.
زۆرم وا لێ بە سەر هاتووە کە خۆشەویستیی شێعرێک وەها بەری چاوی گرتووم بیرم لە واتای وشە بە وشەی ناو شێعرەکە نەکردوەتەوەو بۆم گرینگ نەبووە. جا لەو سۆنگەیەدا زۆر جار بێ ئەوەی واتای یەک یان چەند وشەی ناو شێعرەکە بزانم، ساڵانێک لە گەڵی ژیاوم و وەخت و بێ وەخت لە بن لێوان وتوومەتەوە. شێعری پەند و "سەوڵەجان"ی ناو شێعرەکە لەو نموونانە بوو.
کە برادەرەکەم پرسیاری واتای "سەوڵەجان"ی کرد، دۆش دامام. چاپلین لەو هونەرمەندانەیە کە زۆرم خۆش دەوێ و بە دەگمەن وا هەیە فیلمەکانیم چەند جار و چەندین جار تەماشا نەکردبێ. گەلێک جاریش بە دیتنی وێنەیەک یان فیلمێکی چاپلین، ئەو شێعرەی شێرکۆم وەبیر هاتووەتەوە. بەڵام ئێستا بۆ واتای وشەیەکی ناو ئەم شێعرە دامابووم. کە چاوم بە سەرلەبەری شێعرەکەدا گێڕا، زانیم کە شێرکۆ گۆچانەکەی چاپڵینی لە بەرامبەر "سەوڵەجان"ی پاشایان راگرتوە. وەک چۆن شەپقە لە بەرامبەر تاج و پێڵاوە دڕاوەکانی ئەوی لە ئاست تەختی پاشایان داناوە. کەواتە گۆچان هی فەقیران و سەوڵەجان هی دەسەڵاتدارانە بەڵام واتای چییە؟
بە دوای وشەی سەوڵەجان دا، سەرم لە دیکشێنێرییە فارسیەکان دەرهێنا. ئەوانیش وشەی "صولجان"ی عەرەبییان گرتووە. صولجانیش وەکازی دەستی پاشایانە. فارسەکان پێیان وایە وشەکە هەمان چەوگانی ئەوانە کە تەعریب کراوە. (رەنگە پێیان وا بێ چ‌ێی چەوگان بووە بە ص و گ بووە بە ج).
دیارە سەوڵەجان تەنیا بە دەست پاشایانەوە نییەو پیاوانی ئایینی و ساحیران و جادوگەرانیش بە دەستیانەوە گرتوە. دەشزانین کە ساحیران و تەنانەت پێغەمبەرانیش گیانیان وەبەر گۆچانی دەستیان ناوە و سیحر و جادوویان پێ کردوە. بۆ وێنە عەسای مووسا هیچ نەمابوو بۆ خاوەنەکەی نەکا. جارێک دەبوو بە هەژدیها و ماری جادووگەرانی دەخوارد و جاریش هەبوو بەحری سووری بۆ دادەقەڵەشت تا خۆی و پێڕەوانی پێیدا دەرباز بن. بەو پێیەش سەوڵەجان دەکرێ هەما سەوڵ یان سەروی گیاندار بێ. سەردانی هەنبانەبۆرینەم کرد و دیتم ئەم وشەیەی نەگرتوە. بەو پێیەش ئاستەمە سەوڵەجانی دەستی شا وشەیەکی کوردی بێ و هەژاری مەزن لە بیری کردبێ. بەڵام وشەی "سەوڵ"ی گرتوە کە گەمی و بەلەمی پێ لێدەخوڕن. هەروەها سەوڵ شێوەیەکی دیکەی وشەی "سەرو"ەو ئەویش دارێکی بە گەڵا هەمیشە بەهار و بە جەستە سەخت و پتەوە. هەر ئەم سەختیەش وای کردوە کە لە ناو ئاودا بەرگە بگرێ و ببێ بە سەوڵ. بەڵام ئەمە دەبێ جیاواز لە سەوڵەجان بێ.
داری سەرو یان سەوڵ درەختێکی هەمیشە بەهارە و بەرز و بڵیندە. لەم سۆنگەیەوە شاعیران باڵای یاریان بەو دارەش دەچوێنن. گەڵاکانی هیچکات ناوەرن و هەمیشە سەوزە. لە بەرامبەر گەرما، سەرما، با و تۆفان دا خۆڕاگرە. دەنوشتێتەوە بەڵام ناشکێ. ئەمانەش وای کردوە کە وەک پەرجۆ و نیشانەیەک لە ژینی تا هەتایی و نەمری بچێتە ناو ئایینە ئاسمانیەکانەوە و پیرۆز بکرێ. لە ناو ئایینە کەوناراکانی وەک میترایی، مەزدایی (زەردەشتی) و دواتریش کریستیانی (مەسیحی) دا سەرو درەختێکی پیرۆزە. مەزداییەکان پێیان وایە زەرتۆشت ئەم دارەی لە بەهەشتەوە هاورد. ئاسەواری ئەم پیرۆزیە بە تایبەت لە رۆڵی ئەو درەختە لە جێژنەکانی سەری ساڵی زایینی دا زەق و بەرچاوە. بەو پێیەش هەڵبەستنی گۆچانی جادویی لە داری سەوڵ، داردەستێکی گیاندار لە درەختێکی نەمرە و ئەوەش ئەوەندەی دیکە پیرۆزی بە گۆچانەکە داوە. بەو جۆرە سەوڵەجان یان سەروی گیاندار لە لایەن دەسەڵاتداری ئایینی یان وڵاتداریەوە وەک ئامرازێکی حوکمڕانی و ترساندنی خەڵک، پاوان کراوە. بە دووریش نییە سەوڵچان لە سەر بنەمای گۆچان ڕۆنرابێ و لە تەعریب دا بووبێ بە سەولجان. ئەوەش بۆچوونی فەرهەنگنووسانی فارس پشتراست دەکاتەوە کە صولجان هەمان چەوگانی ئەوانە لێ ئەگەر ئاوا بێ، ئەوە زیاتر ڕێی تێدەچێ لە سەر بنەمای گوچانی کوردی ڕۆنرابێ نەک چەوگانی فارس.
