بەڵەک بوو کێو و
سەحرا، وەک دەڵەک خۆی دزیەوە زستان
زەیستان چون بەری
خست ئیتیفاقەن هێزی پێی نابـــــــــێ (حەریق)
بنەمای وشەی بەڵەک،
"پەڵە"یە. پەڵەک لە سەر زاران بووە بە بەڵەک. پەڵە بە واتای قۆپەن، لەکە و رەنگێکی جیاواز لە ناو رەنگێکی دیکە
دا. بەڵەک چووەتە ناو زمانی دەروجیرانەکانەوەو بووە بە ئەبڵەق. ئەبڵەق هەروەها لەو
زمانانەوە گەڕاوەتەوە بۆ نێو زمانی کوردی‌و بە تایبەتیش رەنگێکی ئەسپە.
وشەی بەڵەک دەکرێ بە واتای بوونی دوو رەنگ بە تایبەت رەش و سپی، بە شێوەی پەڵەپەڵە، یەکسان و لە پاڵ یەکتر بێ یان بنەما سەرەکیەکە رەنگی سپی بێ و پەڵەی رەشی تێدا بێ بەو جۆرەی لە شێعری سەرەتا دا هەیە یان لە دەستەواژەی "چاو بەڵەک" دا دەبیندرێ. بەڵام لە رەشبەڵەک یان سووربەڵەک و... دا بنەمای
رەنگەکە رەش یان سوورە کە رەنگی سپی تێدەکەوێ.
وشەی رەشبەڵەک بە
تایبەتی بەو جۆرە هەڵپەڕکێ‌یە دەگوترێ کە کچانیش بە ناوی "دۆ" دەچن دە دەستی
کوڕانەوەو لە دەستیان دا هەڵدەپەڕن. ئەم نەریتە زیاتر لە موکریان باوە. کەمیش وا هەیە
کە رادەی هەردوو رەگەز لە گەڕی هەڵپەڕکێ دا بەرابەر بن و زۆربەی جاران کوڕەکان زیاترن.
هەر بۆیەش بە رەشبەڵەک ناوی دێنن. بەو پێیە هەڵپەڕکێیەک ئەگەر کچی تێدا نەبێ و تەنیا پیاوان
بن، رەشە. رەنگە جاری واش هەبێ کە کچان زیاترن یان تەنیا کچان لە دەستی یەکدا هەڵدەپەڕن
بەڵام ئەمن ناوێکی تایبەتیم بۆ ئەوانە نەبیستوە.
تێکەڵکێشی دوو رەنگی رەش و سپی یا رەشبەڵەک یان بەڵەک
لە ئایین و باوەڕی کۆنی کورد دا پیرۆز بووە. بەو واتایە کە دژەکان لە پەنا یەکتر دەحەجمین
و ئەوەش نیشانەیەک بووە لە ئاشتی و ئارامی و بەیەکەوە ژیان. رەنگە بتوانین رەشبەڵەکیش هەر
لەو پێناسەیەدا ببینین. واتە هەڵپەڕینی کوڕ و کچی بێگانە لە دەستی یەکتردا نیشانەی ئاشتی و ئارامییە.
سازکردن و رازاندنەوەی رووکاری بینا گەورەکان بە دوو رەنگی رەش و سپی لە
پاڵ یەکتر بە ناوی "بورجا بەلەک"، گرینگیی جامانە و رەنگەکەی، چنین و
رازاندنەوەی جلوبەرگ، بەرماڵ و.. بە دوو رەنگی رەش و سپی، نمونەی رەنگدانەوەی ئەو
باوەڕەن. هەموو ئەوانەش لەوەوە هاتوون کە باوەڕ بە دوانەی خێر(سپی) و شەڕ(رەش) لە
لای کوردان و لە ئایینی کۆنی کوردان دا باو بووە. پێیان وا بووە هەردووی ئەوانە لە
خواوە بۆ بەشەر ناردراون و مرۆڤ خۆی دەبێ چاک و خراپ هەڵبژێرێ. هەر ئەوەشە کە ئیستا
ئێزدی و یارسانەکان باوەڕیان بە تف و لەعنەت کردنی سەرچاوەیەکی خراپە بە ناوی شەیتان
نییە و لە سەر ئەوە بە شەیتان پەرەست و شتی وا ناوزەد دەکرێن.
کیژ و کوڕ بگرن
لە دەوری گۆڕی هێمن 'رەشبەڵەک'
من کە شینگێڕی شـــــــــــەهیدانم لە کوێ شینم دەوێ
هێمن
