هر آیین و تمدنی روی آیینها و تمدنهای پیشین خود می تواند برخیزد و رشد نماید. نمی شود انتظار داشت که آیینی پیشرفته در جامعه ای تهی از هر گونه مذهب و دینی، برخیزد، رشد نماید و به یک آیین همه گیر بدل شود.بعضی از دانشمندان بر این عقیده اند که زرتشت در جنوب دریاچه آرال و خصوصا در خوارزم زاده شد. بعضی دیگر محل تولد زرتشت را جنوب دریاچه ارومیه ذکر کرده اند که بعد از ندای نبوت، زیر فشار و دشمنی هم وطنان خود مجبور به ترک دیار و کاشانه شد. در نتیجه به خوارزم رسید. دلیل هم اینست که زبان اوستا به زبان مردمان جنوب دریاچه ارومیه و خصوصا کردها نزدیک نیست.
این نظریات در حالی است که در شمال شرق ایران هیچ اثری از هیچ تمدنی در ٣٧٠٠ سال، نیست. ولی بر عکس در غرب و شمال غرب و در همسایگی آن، آثار تمدنهای چند هزار ساله اعم از آریایی یا سامی هست. مطمئنا این تمدنها روی زرتشت، اوستا و مذهب زرتشتی تاثیر داشته اند.
در مورد زبان اوستا نیز، متاسفانه همه آنهایی که گفته اند زبان زرتشت به زبان شرق ایران نزدیک نیست، آشنایی با زبان کردی نداشته اند. برای نمونه سه رکن اصلی دین زرتشت را در زبان کردی می توان یافت:
– وهو مه نه – پندار نیک – بهمن
بها مانا (مفهوم با ارزش)
– اشه وهیشته – گفتار نیک – اردیبهشت
ئه شێ وێشته (راست گویی)
– خشتره ویریه – کردار نیک – شهریور
گشت‌ره وێڕا (با همه، یار همه)
-----------------------------------
فەرهەنگی زمانی ئاڤێستایی - کوردی
