 |
| ئاگری بە جلی سەربازییەوە |
ئەگەرچی نە بە ڕادەی
نیگەرانیی دایک و باوکانی کورد کاتێ کوڕەکانیان ناچار دەبن سەربازی بۆ دەسەڵاتی
دیکتاتۆر و داگیرکەری وڵاتەکەی خۆیان بکەن، بەڵام ڕۆیشتنی ئاگری بۆ ئێمەش بێ نیگەرانی
نەبوو. تەنانەت نیگەرانییەکەمان پەڕیبووە لای کەسوکار و بنەماڵەکانیشمان لە
کوردستان و ڕۆژانە دایک و باوک و خزم و کەسی من و کەژاڵ تەلەفۆنیان دەکرد و
هاودەردییان لەگەڵ دەکردین. هەرچەند بەردەوام بۆمان ڕوون دەکردنەوە کە سەربازی
لێرە وەک لای خۆمان نییە و فەرقی زۆرە بەڵام ئەوان بە تایبەت دایکم وەک ئەوێی
حیساب بۆ دەکرد و بەو پێوانەیەش نیگەران بوو. ڕەنگە سەردەمی لاوەتیی خۆمی وەبیر هاتبێتەوە کە لە نێو نیگەرانی و
پێداگریی ئەودا ناچار بووم بچمە سەربازی بەڵام پاش ماوەیەکی کەم خۆم لە ڕیزی
پێشمەرگەی کوردستاندا دیتەوە. لە نێو ئەم نیگەرانیانەیدا ڕۆژێک تەلەفۆنی بۆ کردم و وەک هەمیشە حاڵی ئاگریی لێ
پرسیم. زۆریش چاوەڕێی وڵامدانەوەم نەما و چەند بەندی زۆر
بە سۆزی لە سەر هەوای "کەویار"(١) تێ هەڵکرد:
دەچمە سەربازی مەمڕازێنەوە
دەستم لێ مەدە و مەمکولێنەوە
بەرگی سەربازی بە قۆڵم تەنگە
لە حاست سەرهەنگی زمانم لەنگە
کوڕم بەخێو کرد بە نوقڵی شاری
ڕەزا شا بردی لەبۆ ئیجباری
کوڕم بەخێو کرد بە نوقڵی شاران
ڕەزا شا بردی بۆ شەڕی تاران
ئەو بەندانە منی خستە سەر یادی ئەو بەند و گۆرانی و لاواندنەوە زۆرانەی کە لە زمان دایک و باوک و برا و خوشک و گراوییەوە بۆ کوڕە سەرباز گوتراون و تێیایاندا خەم و نیگەرانییەکانی ئەوان ڕەنگی داوەتەوە. نەک هەر خەم و نیگەرانی بەڵکو بێزاری و دژایەتیش. گەلی کورد لە هیچکام لە بەشەکانی کوردستان قەت هەستی بەوە نەکردووە ئەو دەسەڵاتانەی لە ناوەندی ئەو وڵاتانە سەقامگیرن، دەوڵەت و دەسەڵاتی ئەوانیشە. ئەم دەسەڵاتانە هەمیشە وەک داگیرکەر لەگەڵ کورد و کوردستان هەڵسوکەوتیان کردووە و لای کوردیش هەروا سەیر کراون. هەر بۆیەش خزمەتکردن پێیان و سەربازی کردن بۆیان وەک بێگار سەیر کراوە. تاک و بنەماڵە و کۆمەڵگای کورد هەمیشە حەولیان داوە خۆیان لە سەربازی کردن ببوێرن و خۆیانی لێ بشارێتەوە. ئەم هەستەشە کە لە گۆرانی و فۆلکلۆردا ڕەنگی داوەتەوە. بۆخۆم پێشتر بەشێک لەو هۆنراوە فۆلکلۆریانەم بیستبوو کە دایکم بە نەوە سەربازەکەیدا هەڵدەگوت. لە بیرمە لە کۆتاییەکانی دەیەی نەوەتی هەتاوی، ئەو سەردەمان کە نیشتەجێی هەولێر بووم، ئێوارەیەک لەگەڵ دۆستێک ڕێم لە نووسینگەی گۆڤاری گوڵان کەوت. لە پرسگەکە چاوەڕوانی وڵام بووین کە پیاوێکی بە ساڵداچووش وەک ئێمە چاوەڕوان بوو. پاش پرسین و کەمێک یەکتر ناسین، کە زانی خەڵکی ڕۆژهەڵاتین، بێ سێ و دوو چەند بەند لە گۆرانیی "ڕەعنا"(٢)ی زۆر بە سۆزەوە گوت. سەرجەم بەندەکانی گۆرانییەکەشی هەر باسی ئیجباری و دژایەتی و ناڕەزایەتی لەم بارەوە بوو:
کوڕم بەخێو کرد بە قەندی شاری
ڕەببی ڕەزاشا تەختت وەرگەڕێ
ئیجباری کوردی دەبا بۆ شەڕێ
مانگێ حەڤدە قڕان، ڕۆژێ دە شایی
چی بدەم بە نان و چی بدەم بە چایی
چی بدەم بە سیغار بۆ شەو تەنیایی
سەربازی کردن و سەربازی دان و سەرباز گرتن و
سەربازی چوون ئەگەر بە لەگەڵ لەشکر کەوتن و چوون یان ناردن بۆ شەڕدا پێناسەی بکەین، لە نێو کورددا مێژوویەکی درێژی هەیە. هەر بەو پێیەش بوارێکی دەوڵەمەندی لە ئەدەبی فۆلکلۆری و زارەکیی کورددا گرتووە. بەیتی سوارۆ ڕەنگە یەک لە کۆنترینی ئەوان
بێ:
ئەی سوار ئەمڕۆ دەنگت نایە
ئەمن ناتبینم نە لە چۆلان نە لە بەڕیان نە لە سەحرایە
ئەوڕۆ ئەگەر سوار دەبووی بۆ سەفەرێکی تەپە و تورکمان و کاولە لەحسایە
داوای دوو ماچانی لە من دەکرد
بە سەری بە تاڵ
ڕووم لێ وەردەگێڕا و نەمدەدایە (٣)
ئەوە کیژ دەڵێ: سوار! ئەگە دەچیەوە سەفەرێ
ئەوەت وەسیەت بێ لە سەر دەستی من
ئەسپێکە خۆت باژوێ لە کەناری دە ڕێگایە
ڕەبی سوارە! بە دوور بی لە ئەسپی ئەجەلێ
لە شەڕی پاشنوێژان، تەپە و تورکمانی هەرامەتی لە هەڵڵایە
ڕەبی خودایە! ئاگاداری سووکەڵە سوارەکەی من بی
بیپارێزی لە دەردان، لە بەڵایان
لە هاژەی دە گوللان
لە بریقەی دە شیران و موسیبەتی دە دنیایە
ئەوە کیژ دەڵێ؛ لە قرچەی دەروونی منی بابان وێران
ئەوە ماسیان، نەهەنگان، دەحبایان سەریان دێنا دەرێ لە گۆمی نیلووفەڕێ
وەک من جەرگیان دە تۆقا، لێی دەدانەوە شیددەتی ئەوێ گەرمایە
هەی سوار! وەرە سوار! مەڕۆ لە من بە تەنێ (٤)
لەم بەیتەدا گراوی ئەوپەڕی
نیگەرانی و خەمی خۆی سەبارەت بە ڕۆیشتنی یارە شەڕڤانەکەی بەرەو مەیدانی جەنگ
دەردەبڕێ. ڕێنوێنی دەکا کە چۆن خۆی بپارێزێ و لە خودا دەپاڕێتەوە کە بیبپارێزێ بەڵام لێرەدا هیچ کەس و لایەنێک خەتابار ناکا. لۆمەی ئەو کەس و دەسەڵاتەی تێدا نییە کە سووکەڵە سوارەکەی ئەو دەبا بۆ شەڕێ. تەنانەت لۆمەی گراویەکەشی ناکا کە پێی وا بێ بۆ شەڕێکی بەخۆڕایی دەڕوا و
نابێ بڕوا. ئەوانە نیشانەی ڕەوایی ئەو شەڕەن کە لەشکری سووکەڵە سوار بۆی دەچێ. لێ ئەوین و خۆشەویستی ماکێکی جیاوازە و ڕەوایی شەڕ هۆی ئەرخەیانیی کچە حەیران لە
چارەنووسی دڵدارەکەی نییە. ئەم سۆزی خۆشەویستی و نیگەرانییە لە سەدەی بیستەم
و سەردەمی سەربازگیریشدا لە ئەدەبی فۆلکلۆردا ڕەنگی دایەوە:
ئەستێرەی حاسمان بە جووت دەژمێرم
یارم سەربازە بە خودای دەسپێرم
یان؛
بریا کۆترێک بام لەو حاسمانە
یەکسەر فڕیبام بۆ سەربازخانە
یان:
کەس نازانێ بۆ بێ وازم
گیرۆدەی دەستی سەربازم
بە جێی هێشتووم ئاواتخوازم
بەڵام ئیدی لێرە بە پێچەوانەی ئەوینداری سوارۆ، گراوی پێی وایە یارەکەی لە شوێنێکە کە شیاوی ئەو نییە، سەربازی بۆ وڵاتێک دەکا کە هی ئەو نییە. بۆیەش داوای لێ دەکا بگەڕێتەوە:
سەربازە چکۆڵەی کۆڵ بە کۆڵەوە
ئارەق دەڕێژی بە ڕێی چۆڵەوە
ئەوێ جێی تۆ نێ، هەستە وەرەوە
ڕەببی ڕەزا شا تەختت وەرگەڕێ
یارم منداڵە، دەیبا بۆ شەڕێ
بەرامبەر بەو هەستە کچانەیە، هەستی
خۆشەویستیی کوڕە سەرباز زۆر زیاتر لە گۆرانی و ئاوازە فۆلکلۆرییەکاندا ڕەنگی
داوەتەوە. بەشی زۆری ئەو گۆرانیانەی لەم بارەوە وتراون وەک "نیزام نیزامە" کە زیاتر بە دەنگی عەلی کەردار بەنێوبانگە یان "ئای نیزام بۆخۆم نیزام" کە بە گۆرانیی حەسەن زیرەک دەناسرێ، سۆز و خۆشەویستیی کوڕە سەرباز بۆ کچە خۆشەویستەکەیەتی کە لە سۆنگەی گیران بە سەربازی ناچارە بە جێی بێڵێ:
نیزام نیزامە خۆم کوڕە سەرباز
تۆ مەرگی کاکت مەمکوژە بە ناز
یان:
ئای نیزام بۆخۆم نیزام
لێرەکانە سەربازم
موفتەلای دوو چاوی بازم
دەڵێم بمدەیە ماچێ
سەفەریم پێم دەبێ لازم
سەفەرم دوور و درێژە
دێم ئیزنت لێ دەخوازم
یان؛
ئای نیزام بۆخۆم نیزام
نیزام نیم و ئەسکەرم
موفتەلای ڕەش ئەسمەرم
دەڵێم بمدەیە ماچێ
دەڕۆم لەسەر سەفەرم (٥)
یان:
وام لە سەربازی بە سەر پۆستەوە
نامەیەک نایە لە لای دۆستەوە
لە کۆمەڵگای کوردەواریدا خوشک هەمیشە سۆز و خۆشەویستییەکی زیاتری بۆ برا هەیە و لە کۆمەڵگایەکی پیاومەزیندا، برا دەتوانێ گەورەترین پشتیوانی ژن بێ. سۆزی خوشکانە و خوشکایەتی بڕێکی دیکەی لەو بەشە لە ئەدەبی فۆلکلۆری کورد پێکهێناوە:
کەواوپاتۆڵ ڕەش بە مۆدی تازە
من مێردی ناکەم، کاکم سەربازە(٦)
ئەم سۆزی خوشکایەتییە هەروەها لە ئەدەبی
زارەکیی منداڵانیشدا ڕەنگی داوەتەوە:
تەق تەق دەروازە
هاتووم بۆ نانی تازە
برا چکۆڵەم سەربازە
برا گەورەم ژنخوازە
خەمی برا بۆ براش بەشێکی دیکە لە
نیگەرانییەکانی سەربازی و بە سەربازگیرانە:
نیزام ئەی نیزام، نیزامی تازە
بۆخۆم مەشموولم، کاکم سەربازە
مەشموول وشەیەکی عەرەبییە بە واتای "لەخۆگر" و "وەبەرخۆدەر" و ئەوە کە کەس یان کەسانێک بڕیارێکی گشتی بیانگرێتەوە. مەشموول بوون لە ئێران دەستەواژەیەکی سەربازییە بە مانای وادەی چوون بۆ سەربازی و بەم بۆنەیەشەوە وشەیەکی بێزارکەر بووە. ئەوەش ڕەنگدانەوەی زۆری لە ئەدەبی زارەکیی ئەو بوارەدا هەبووە
مەشموول مەشموول پەیدا بوون خۆزگەم بەوانەی
پیرن
بە مەشموولیان نووسیوم دەمبەن بۆ قەسری شیرن
خۆزگەم بەو جحێڵانە کا دەستیان لە مەمکان
گیرن (٧)
لێرەدا بێژەر ئاوات بۆ ئەو پیرانە دەخوازێ کە تەمەنیان تێپەڕیوە و ئیدی بە سەرباز ناگیرێن. لە کۆتاییشدا هۆی ئەوە ڕوون دەکاتەوە کە ئیدی دەستی لە مەمکی یارەکەی بەربووە و دەبێ بچێ بۆ سەربازی.
هاوار و هەوڵدان بۆ قوتاربوون لە دەست
سەربازی پاژێکی گرینگی ئەدەبی ئەو بوارەی بە خۆوە گرتووە. لەو بەیتەی خوارەوەدا بە
سەربازگیراوێکی ناوچەی مەنگوڕایەتی هاوار بۆ خزم و کەس و هۆز و خێڵەکەی دەبا کە بە
فریای کەون و نەهێڵن بۆ سەربازی بەرن:
کادەروێشی کوێستانێ
وەرنە سەر خەیابانی
بە مەشموولیان نووسیم
لە دەفتەری بۆکانێ
دەمگرن بە عەسکەر، دەڕۆم
مەک بۆ تەختی تارانێ (٨)
پاڕانەوە و بیانووهێنانەوەی مەشموول بۆ ئەوەی نەیگرن و نەیبەن بۆ سەربازی، هەروەها ڕەنگدانەوەی بەرچاوی هەیە:
نیزام ئەی نیزام، نیزام ئەسیرە
مەمگرن بە سەرباز چون بابم پیرە (٩)
یان؛
بیکەن بە خاتر حەزرەتی عەباس
منداڵم وردن، مەمگرن بە سەرباز (١٠)
بەڵام ئەوانە هیچی کاریگەرییان نییە. دوای دەسەڵاتی ڕەزاخان، سەربازگیری و ڕەشبگیرکردنی لاوان بۆ سەربازی لە ئێراندا بە یاسایی کرا. ئەمنییە و پۆلیس گوند بە گوند بە دوای لاواندا دەگەڕان کە بیانگرن و بیانبەن بۆ سەربازی. زۆر کەس خۆیان لە وەرگرتنی پێناس دەبوارد، زۆریان تەمەنی خۆیان زیاتر لەوەی هەبوو، دەنووسی و ژمارەی زۆر زیاتریشیان ناچار بوون خۆیان بشارنەوە و لە ترس و دڵەڕاوکێدا بژین. ئەرکی دۆزینەوە و دەستنیشان
کردنی ئەوانەی مەشموولی سەربازی بوون، لە سەر شانی "کوێخا سجیل" بوو. کوێخا سجیل لە ڕاستیدا نوێنەری دەوڵەت لە نێو ئاوایی بوو. ئەو دەیزانی کێ مەشموولی سەربازییە و کێ خۆی شاردۆتەوە. چاوساغی ئەمنیە و ژاندارمێری بوو. ئەرکی دۆزینەوە و دەستنیشانکردنی ئەوانەی کە
دەبوو بچن بۆ سەربازی بە دەست ئەو بوو. تەنیا شتێک کە بۆ ماوەیەک دەیتوانی لاوێک لە گیران ڕزگار بکا، بەرتیل و واسیتە بوو:
چ بکەم بۆ دەڵاڵێکی بۆ من بێتە وەسیلە
بەرگی سەربازیم بۆ هات، خەتای کوێخا سجیلە (١١)
ئەوانەی دەستیان ڕۆیشتبا و توانیبایان
بەرتیل بدەن، بۆ ماوەیەک دەیانتوانی خۆیان لە چوون بۆ سەربازی قوتار بکەن. بەڵام
ئەو سەردەمە زۆربەی خەڵک هەژار و بێدەرەتان و مەئموورانی دەوڵەتیش تا
بڵێی چنۆک و چڵێس و تێر نەخۆر بوون. بۆیەش خۆ شاردنەوە لە دەستیان ئاستەم بوو.
ماشێنێ هاتووە چادرەکەی سەوزە
هەر من مەشموولم دەمبەن بۆ حەوزە (١٢)
دوای بردن بۆ حەوزە، ئەو کوڕە کوردانەی کە تا ئەو دەم لە گوندەکەی خۆیان واوەتر هیچ شوێنێکیان نەدیبوو، زمانەکەی خۆیان لە دەرەوەی کوردستان هیچ برەوێکی نەبوو و هیچ قوتابخانە و مەدرەسەیەکیش نەچووبوون و نەبوو تا فارسیی زمانی داسەپاو فێر بن و بە قەولی خۆیان هەڕەی لە بەڕەی بکەنەوە، بێ سەر و زمان بۆ دوورترین شارەکانی
ئێران ڕەوانە دەکران و دوو ساڵ بە زۆر لە پادگان و سەربازخانەکاندا مەشقیان پێ دەکرا و کاریان لێ دەکێشان:
نیزام ئەی نیزام، خۆم کوڕە سەرباز
لێرە نامهێڵن، دەمبەن بۆ شیراز
یان؛
نیزام ئەی نیزام، نیزام بگیرە
وەرەقەم هاتووە، بۆ ئەردەبیلە (١٣)
ئەم بە سەرباز گیران و بۆ سەربازی ناردنە لە
ڕوانگەی کوردەوە هیچی کەمتر لە دوورخرانەوەی تاوانبارێک بۆ شارێکی دوور نەبووە. لە
شێوەیەکی دیکەی ئەو بەندەی سەرەوەدا دەڵێ:
نیزام نیزامە،دەمگرن
بەسەرباز
دوورم ئەخەنۆ بۆ موڵکی شیراز (١٤)
دووری کوڕ لە دایک و باوک و بنەماڵە یەکێکی
تر لەو بوارانەیە کە ڕەنگدانەوەی زۆری لە ئەدەبی کوردیدا هەبووە. ئەوانەی لە
سەرەتادا سەبارەت بە تووک و نزا لە ڕەزا شا باس کران، بەشێک لە هەستی دایک سەبارەت بە
کوڕە سەربازەکەیەتی:
کوڕم بەخێو کرد بە نوقڵی شاری
ڕەزا شا بردی لە بۆ ئیجباری
ئەم دووری و دابڕانە لای کوڕە سەربازیش هیندە بە ژان و ئازارە و ئەم ژان و ئازارەش ڕەنگدانەوەی بووە. ڕەنگە لە نێو گۆرانییەکانی حەسەن دەرزیدا
زیاترین هەستی کوڕە سەرباز لە دووری دایک بدۆزینەوە. ئەو کە بۆخۆی
ڕاست لە سەردەمی شەڕی ماڵوێرانکەری ئێران - عێراقدا بە سەرباز گیرا و دوو ساڵ
ژیانی سەختی سەربازی لەو هەلومەرجەدا تێپەڕ کرد، لە گۆرانییەکیدا ئاوا سۆزی خۆی لە
دووری دایکی دەردەبڕێ:
ئەگریم بۆو خەوەی کەوتووە لە چاوت
بۆ لێوی وشک و تینوو و بێ ئاوت
ئەگریم بۆ قرچەی جەرگی دایکی دڵ سووتاو
بۆ کڵپەی دروون خوشکی لێقەوماو (١٥)
نیزام نیزامە خۆم کوڕە سەرباز
لێرم ناهێڵن دایە گیان دەمبەن بۆ ئەهواز
دەترسم بمرم دایە گیان لەوێ بە بێ ناز (١٦)
هەروەها لە گۆرانیی نەورۆزیشدا ئەو هەستی دوورییە بەر
گوێ دەکەوێ:
نەورۆز دێ دایە گیان ماڵەکەت جێی شینە
شەرتە بێمە خەوت پڕ بە دڵ بمبینە (١٧)
دووری و ئازارەکانی بە سەرباز گیران، بێگاری
و چەوساندنەوە لە سەربازخانەکاندا بەشێکی دیکە لە ئەدەبی سەربازیی کورد پێک دەهێنێ
و سەربازە بە زۆر گیراوەکانی کورد ئاوا حاڵی خۆیان لە سەربازخانە زۆرملییەکاندا
دەربڕیوە:
دادمە لە دەست شەیپوور نیمە شەو
فەرماندەی گورهان، نیزام قەدەم ڕەو
 |
| شاعیر و هاوڕێ ئاسۆ خەبات لە کاتی سەربازیی زۆرەملیدا |
بە شەو نیگابان دەرکی زیندانم
بە ڕۆژ زەلیلی دەست گروبانم
نیزام ئەی نیزام، یار ئازیزەکەم
میوەی ڕەنگاوڕەنگ، شەو پاییزەکەم
خودا بیبڕێ نانی سەربازی
بە شەو قەرەوڵ، بە ڕۆژ پێبازی (١٨)
یان؛
با بێژم بۆتان باسی سەربازی
ئەمان ڕفێنن وەک موتور گازی
باسی سەربازی با بێژم بۆتان
بە ڕۆژ کار ئەکەین، بە شەو نیگابان
دەردی سەربازی لە من بپرسە
پۆتینەکانی چوار کیلۆ قورسە
پۆتین سەربازی سێ کیلۆ و نیمە
سەروان سەر تاشیاو ئێژی یەتیمە
ئەگەر دەپرسی غەزامان چۆنە
یا یەرەڵماسی یان هێلکەوڕۆنە
دوو ساڵ سەربازی بە شەو دیژبانم
بە ڕۆژ بێچارەی دەست گروبانم
دایانێ بە من شيیپوور نیمەشەو
فەرماندە گوردان نیزام قەدەم ڕەو (٢٠)
لە ژێر ئەو دۆخە زۆرە ملییەدا کەم نەبوون
ئەو سەربازانەی تاقەتیان نەدەهێنا و بیریان لە ڕاکردن و بەجێهێشتنی ئەو دوو ساڵ زۆرەملییە دەکردەوە:
ئەمن کە کورد بم، لە
کوردستان بم
بۆچی سەربازی لای ئیسفەهان بم؟ (٢١)
خودا و پێغەمبەر لێتان بێ ڕازی
فەرارێ دەکەم نایکەم سەربازی (٢٢)
ڕاکردووەکان زۆر جار خۆیان لە ڕیزی
پێشمەرگەی کوردستاندا دەدیتەوە و سەربازییەک کە ئامادە نەبوون بۆ داگیرکەری بکەن، سەختترەکەیان بە گیان دەکڕی و لە ڕێگای ڕزگاریی کوردستان و وەدەرنانی ئەو
داگیرکەرەی بە زۆر سەربازیی لە کورد دەگرت، گیانبازییان دەنواند. هەشبوون کە بەر لە پەیوەستبوون بە شۆڕشی کوردستان، ژێر بە ژێر پێوەندییان بە پێشمەرگەوە دەگرت و پایەگا یان گوردانەکەیان بە خۆیانەوە ڕادەستی ئەوان دەکرد. ئەو هەستە
لانیکەم لە چەند بەند گۆرانیی حەسەن زیرەک و لە گۆرانیی "نیزام"دا کە
تایبەت بە دەربڕینی ژان و ئازارەکانی سەربازییە، ڕەنگی داوەتەوە:
"ئاغا نیم دێهاتم بێ
کورد نیم دێموکراتم بێ..." (٢٣)
هاتنی ئەو بەندە لە گۆرانیی نیزامدا ئاماژەیەکی بەدەر لەو هەستە نییە کە ڕێگای ڕزگاری لە دەست سەربازی بۆ داگیرکەر، لە گرتنە بەری ڕێگای پێشمەرگایەتی
بۆ کورددا دەستنیشان دەکا و لە بەرامبەر دەوڵەت و دەسەڵات و لەشکری داگیرکەردا، دێموکرات و پێشمەرگە بە سامان و دەسەڵاتی خۆی دەزانێ. ئەو هەستە لە بەندێکی دیکەشدا ڕەنگی داوەتەوە و بێژەر ئەمجار ڕاستەوخۆ خۆی لە ڕیزی سەربازانی نیشتمانی خۆیدا دۆزیوەتەوە:
ئای نیزام بۆخۆم نیزام
سەربازی دێموکڕاتم
بەرماڵی نوێژەکانم
دەسماڵی دەستم فاتم... (٢٤)
ژێدەر:
١- گۆرانییەکی فۆلکلۆریی بەنێوبانگی کوردە
٢- گۆرانییەکە کە بە کوردی و بە فارسی گوتراوە و ڕوون نییە کامیان لە ئەویدی وەرگرتووە بەڵام زیاتر وەک کوردی دەچێ.
٣- سوارۆ بە دەنگی حەمە جان
٤- سوارۆ بە دەنگی شۆڕش غەفووری
٥- گۆرانیی "ئای نیزام بۆخۆم نیزام" بە دەنگی حەسەن زیرەک
٦- فەرهەنگی زارەکیی موکریان - سەلاح پایانیانی
٧- گۆرانی مەشموول بە دەنگی محەممەدی ماملێ
٨- لە دەنگی حەسەن زیرەک
٩، ١٠، ١١، ١٢ و ١٣- لە دەنگی محەممەد کێلەشینی
١٤- ژیان لە بازنەی ڕووداوەکاندا - بەرگی یەکەم، قادر ئەلیاسی
١٥، ١٦، ١٧: دوو گۆرانیی حەسەن دەرزی ؛ دایە گیان و نەورۆز دێ
١٨- لە دەنگی محەممەد کێلەشینی
١٩- لە دەنگ و ڤیدیۆی کوڕە سەربازێکی نەناسراو
٢٠- ژیان لە بازنەی ڕووداوەکاندا - قادر ئەلیاسی
٢١- دەنگی محەممەد کێلەشینی
٢٢ و ٢٣- گۆرانیی ئای نیزامی حەسەن زیرەک کە لە ماڵان تۆمار کراوە
