کاک جەلالی حەسەنزادە لە پەیامێکدا پرسیاری واتای وشەی شەرزەی لێ کردووم کە لەو دوو شێعرەی خوارەوەدا هاتووە:
ئەو پێیانەی "شەرزەی" کردووە کوتر و کوان
ماندوو نەبوو قەت لە هاتوچۆی جێژوان
هێمن
ئەلا ئەی ئاسکی ناسک بە باسک
شکاندت گەردنی سەد شێری "شەرزە"
نالی
جاری وایە ڕستەیەک یان بەیتە شێعرێک وەها واتا بە وشەکانی خۆی دەدا کە پێت وایە مانای هەموویان دەزانی بەڵام ئەگەر واتای یەکیانت بە جیا لێ بپرسن، ڕەنگە دابمێنی. وشەی شەرزە لە شێعری یەکەمدا بۆ من ئاوایە. ئەو شێعرەم یەکەم جار لە نێوەڕاستەکانی دەیەی نەوەدی هەتاوی و بە گۆرانی لە دەنگی کاک محەممەدی ماملێ گوێ لێ بوو. نەمدەزانی شێعری مامۆستا هێمنە تا دواتر لە کتێبێکدا بە ناوی چەپکێک نێرگز -یان ناوێکی نیزیک لەوە-دا خوێندمەوە. کتێبەکە ئەو شێعرانەی مامۆستا هێمی تێدا کۆ کرابوونەوە کە لە دیوانەکانیدا نەبوون. جا یان بە هۆکارێک لە دیوانە شێعرەکانیدا چاپ نەکرابوون یان ئەو شێعرانە بوون کە مامۆستا لە ساڵەکانی کۆتایی تەمەنیدا هۆنیبوونیەوە.
وەک دەزانی من ئۆگریی زۆرم بە نالی هەیە و زۆرم دیوانەکەی هەڵگێڕ و وەرگێڕ کردووە. شێعرە کورتەکانی کە هەمیشە تام و چێژی تایبەتییان بۆم هەبووە و زۆربەشیانم لە بەرە. بە تایبەت ئەو شێعرەی کە وشەی شەرزەی تێدایە؛
سەراپای گوارە زەردی ترس و لەرزە
دەڵێی عاسی بووە لەو جێگە بەرزە
تا دەگاتە؛
ئەلا ئەی ئاسکی ناسک بە باسک
شکاندت گەردنی سەد شێری شەرزە
هەم لە بیرم بوو و هەمیش لە شێعرەکەدا بە ڕوونی دیارە کە شەرزە مادام پەسنی شێرە، دەبێ واتای بە هێز یان دڕی هەبێ کە بە تەنێش هەردوو واتای هەیە. هەروەها بە مانای تووڕە. بەڵام ئەو واتایە نابێ بۆ شەرزەی ناو شێعرەکەی مامۆستا هێمن درووست بێ. لێرەدا بە پێچەوانەی شێعرەکەی نالی، باسی بێ هێزی و لە کار کەوتنە. سەردانی ڤەژینلیکسم کرد کە بەشی زۆری فەرهەنگە کوردیەکانی دەخۆ گرتووە و بە دوای وشەکەدا گەڕام بەڵام سەیر بوو کە هیچکام لە فەرهەنگە کوردیەکان ئەو وشەیان تێدا نییە. چاوم لە هەنبانەبۆرینەش کرد کە لە بەر دەستدا بوو، بەڵام شەرزە و هیچ وشەیەکی لەوە نیزیکی تێدا نییە. هەر بۆیەش بە دوای لێکدانەوە و واتا کردنەوەی وشەکەدا ناچارین لە ڕووی هەڵکەوتی وشە لە شێعرەکەدا لێکی بدەینەوە:
ئەو پێیانەی شەرزەی کردووە کوتر و کوان
ماندوو نەبوو قەت لە هاتوچۆی جێژوان
وەک لە کۆی شێعرەکەدا دیارە، شاعیر سکاڵا لە دەست پیری و کەنەفتیی خۆی دەکا. پێیەکانی بە کوتر و کوان "شەرزە" بوون. وشەی کوتر لە کردارەکانی کوتان و کوتران داکەوتووە. بە مانای شتی کوتراو و هەلابوو. کوانیش بریتی لە دومەڵ و لوویە لە جەستەی مرۆڤدا. ئەم دومەڵ یان لوویە جاری وایە دەردەبێ، زار دەکاتەوە و کێم و هەوا دەردەکا. شوێنەکەی سەرەتا وەک برین و دوای ساڕێژ بوونەوەش هەم وەک شوێنی زام و هەمیش وەک گرێیەک کە جاری وایە شوێنەکەی قووڵ دەبێ، لە سەر جەستە دەمێنێتەوە. بەو پێیەش شەرزە بوونی پێ لە ئەنجامی کوان و کوتاندا هاوکات کە ئاماژە بە لە کار کەوتن یان ناکارا بوونە، دەبێ بە مانای بڕبڕبوون و تێکچوونی ڕواڵەتی پێست بێ. ئاخر پێیەک کە زۆر کوترا بێ و زۆر جار کوانی لێ هاتبێ، پڕ دەبێ لە ئاسەواری زام و، پێست بڕبڕی تێدەکەوێ.
زۆربەی فەرهەنگە فارسیەکانیش شەرزەیان هەر بە پەسنی شێر و بە واتای بە هێز و زۆر تووڕە هێناوە بەڵام فەرهەنگی دێهخودا وشەی "شەرز"یشی گرتووە کە جگە لەوە شێوەیەکی دیکەی وشەی شەرزەیە و ئەو واتایەشی بۆ هێناوە کە شەرزە هەیەتی، لە فەرهەنگەکانی "ناظم الاطبا" و "منتهی الارب"ی عەرەبیەوە بە "بڕین" و "بڕین و لەت کردن"یش واتای کردۆتەوە. ئەوەش لەو واتایەمان نیزیک دەکاتەوە کە لە شێعرەکەی مامۆستا هێمندا هەیە. بەو پێیە پێی شەرزە پێیەکە کە ئاسەواری بڕبڕ بوون و کوترانی بە سەرەوە ماوە.
