لە سەرەتای ئەم حەوتوویەدا سادقی زیباکەلام، مامۆستای زانکۆ و یەکێک لە تیئۆریسیەنەکانی باڵی ریفۆرمخوازی کۆماری ئیسلامیی ئێران سەردانی پارێزگای ورمێی کرد. ئامانجیش لە سەردانەکە، بانگەشە بۆ کاندیداکانی باڵی ریفۆرمخواز بوو.
لە ئاکامی دەنگەکانی خولی یەکەمی هەڵبژاردن بۆ مەجلیسی دەهەم، رێژەی کورسیەکانی دوو باڵی ریفۆرمخواز و ئوسولگەرا زۆر لە یەک نیزیکن و بەو هۆیەش دوو جناح پشتیان بە سەرکەوتنی کاندیداکانیان لە خولی دووهەمی هەڵبژاردنەکانی مەجلیس بەستوە. لەم خولەدا چارەنووسی ٦٨ کورسیی مەجلیس یەکلایی دەبنەوە.
لە دەوری یەکەمی هەڵبژاردنەکانی خولی دەهەمی مەجلیسی شورای ئیسلامی لە پارێزگای ورمێ، هیچکام لە دوو کورسیەکانی حەوزەی هەڵبژاردنی تیکاب – شاهیندژ – میاندواو، تاکە کورسیی سەڵماس و دوو لە سێ کورسیەکەی حەوزەی هەڵبژاردنی ورمێ یەکلایی نەبوونەوەو چارەنووسیان بە ئاکامی خولی دووهەم بەستراوەتەوە کە بڕیارە رۆژی ۱٠ی بانەمەڕ بەڕێوە بچێ.
ئەوەی کە زیباکەلام دەبوو بە ناوی ریفۆرمخوازی لە هەردوو حەوزەی هەڵبژاردنی ورمێ و تیکاب – شاهیندژ – میاندواو، بانگەشەیان بۆ بکا، کاندیدا کوردەکان بوون. زۆربەی کاندیدا تورکەکان خۆیان لە بەرەی ئوسولگەراکاندا دەبیننەوە. لە حەوزەی ورمێ هەر یەک لە مەجیدی دودکانلوی میلان و حاکم مامەکان چاوەڕوانن بە دەنگی کوردەکان و باقی لایەنگرانی پێکەوە ژیانی ئاشتیانەی نەتەوەکان لە ورمێ سەر بکەون. ئاکامێک کە لە خولی یەکەمی هەڵبژاردندا دەستەبەر نەبوو و نادری قازی‌پوور توانی یەک لە سێ کورسیەکانی ئەم پارێزگایە داگیر بکا. کەسێک کە دواتر لێی ئاشکرا بوو کە چۆن بێڕێزی بە ژنان، لاوان و نەتەوە غەیرە تورکەکان دەکا و بە نەشیاوترین شێوە هەڵدەکوتێتە سەریان.
بەڵام لە حەوزەی میاندواو – تیکاب – شاهیندژ رەوتەکە جیاوازە. لەم حەوزەیەدا دوو نەتەوەی کورد و تورک زۆربەی دانیشتوان پێک دێنن. لە ناو ئەوانیش‌دا پێڕەوانی سەر بە ئایین و مەزهەبەکانی سوننی، شیعە، یارسان و هیتر دەژین. بەڵام کاربەدەستە تورکەکان کە سەرەتا بە هۆی ئایینەوە خۆیان لە گەڵ دەسەڵاتی شیعەی کۆماری ئیسلامی رێک خست، لە درێژ ماوەدا هەموو هەوڵیان دا بۆ ئەوەی نەتەوەکانی دیکە لەم ناوچەیەدا نەهێڵن. لە سەرەتادا بەهاییەکان بە توندترین شێوە کەتنە بەر ئازار و ئەزیەت و ماڵ و سامانیان بە تاڵان بردرا. جوولەکەکان ناچار بوون کۆچ بکەن و کلیسای ئەرمەنیەکان ئێستا دەستی بەسەردا گیراوە و بۆتە دووکان و بازاڕ. بە درێژایی تەمەنی کۆماری ئیسلامی کوردەکانیش لە دەڤەری میاندواو وەک باقی نەتەوەکانی دیکە کەوتوونەتە بەر ئازار و ئەزیەتی کاربەدەستانی شۆڤێنست. بەڵام بە هۆی زۆربوونی حەشیمەتەوە نەیانتوانیوە بیانسڕنەوە. کاتێکیش زانیان لەم بارەوە کوردەکانیان بۆ دەرناکرێ، کەوتنە سەر فێڵی کڕینی زەوی و زاری کوردەکان. ئەگەرچی بازاڕی میاندواو لە سەر کاڵای دێهاتە کوردەکانی دەوروبەریەوە هەڵدەسووڕێ بەڵام کوردەکان کەمترین بەشیان لە ئیدارەی ئەو شارە و دەوربەریدا هەبوو.
بەڵام لەم خولەی هەڵبژاردنەکانی مەجلیسدا بە پێچەوانەی خولەکانی پێشوو “هومایون هاشمی” وەک تاکە کاندیدای بە زمان کورد لە بەرامبەر سێ کاندیدای بە نەتەوە تورک، لە کێبەرکێ دایە. ئەگەرچی هومایون هاشمی‌ش وەک پزیشک پێشینەی کار لە بنکە و بنیاتە نیزامی و دەوڵەتیەکانی کۆماری ئیسلامی لە کارنامەدا هەیە بەڵام بەو حاڵەش بە توندی کەوتۆتە بەر رقی کاندیدا تورکەکان بە تایبەتی مێهدی عیسازادە. عیسازادە ستادێکی بە ناوی “ستادی تەعەسوب” لە شاری میاندواو وەڕێخستوە کە ئامانجی کەلک وەرگرتن لە هەستی نەتەوەیی تورکەکان و تا بتوانێ بە سەر پەیژەی جیاوازیی نەتەوایەتی و نەفرەت پەراکەنیی نەتەوەییدا سەر بکەوێ.
ئەگەرچی سادقی زیباکەلام بە پەیامی ریفۆرمخوازی و دێموکراسیخوازیەوە سەردانی پارێزگای ورمێی کرد بەڵام لە لایەن تورکە توندئاژۆکانەوە بە توندی رێگای لێ گیرا. دوا جاریش ناچاریان کرد ئاخاوتن و سوخەنڕانیەکەی لە میاندواو هەڵوەشێنێتەوە. هەر هەمان شەویش توندئاژۆکان بە تەور و قەمە هەڵیانکوتایە سەر ئێکیپی تەبلیغاتیی دوکتور هومایون هاشمی. ئیکیپ لە ترسی گیانیان ماشێنەکانیان بە جێ هێشت و ئەوەی لێیان بە جێ ما، کەوتە بەر رق و نەفرەتی هێرشبەران.
دوای ئەوەی لە میاندواو دەرفەتی قسەکردنی پێ نەدرا، سادقی زیباکەلام رووی لە دوو حەوزەی هەڵبژاردنی ورمێ و سەڵماس کرد. لە ورمێ سەردانی بنکەی تەبلیغاتیی مەجیدی دودکانلوی میلان یەک لە دوو کاندیدا کوردەکەی کرد. لە ئاخاوتنێکیشدا جەختی لە سەر دێموکراسی و پێکەوە ژیانی ئاشتیانەی گشت نەتەوەکان لە شاری ورمێ کردەوە. زیباکەلام لەم بارەوە وتی: خوشک و برایان! باوەڕ بکەن ئەوەی لە ورمێ، تەورێز یان تاران لێمان ون بووە، دێموکراسی‌یە. دێموکراسی واتە لە شەقامێکی ورمێدا قوتابخانەیەک بە ناوی مامۆستا مەلا ئاوارە هەبێ کە منداڵان هەر لە پۆلی یەکەمی سەرەتاییەوە بە زمانی کوردی دەرس بخوێنن. لە هەمان شەقامدا قوتابخانەیەک بە ناوی شێخ محەممەدی خیابانی هەبێ کە دەرسی زمانی تورکی بە مناڵان بدا. قوتابخانەیەکی دیکە هەبێ بە زمانی فارسی دەرس بدا و یەکیش هەبێ کە دوو زمانە بێ. دایک و باوکان سەرپشک بن لەوە کە مناڵەکانیان بۆ کام قوتابخانە دەنێرن. ئەمە نیشانەی دێموکراسی‌یە.
لە ئاکامی دەنگەکانی خولی یەکەمی هەڵبژاردن بۆ مەجلیسی دەهەم، رێژەی کورسیەکانی دوو باڵی ریفۆرمخواز و ئوسولگەرا زۆر لە یەک نیزیکن و بەو هۆیەش دوو جناح پشتیان بە سەرکەوتنی کاندیداکانیان لە خولی دووهەمی هەڵبژاردنەکانی مەجلیس بەستوە. لەم خولەدا چارەنووسی ٦٨ کورسیی مەجلیس یەکلایی دەبنەوە.
لە دەوری یەکەمی هەڵبژاردنەکانی خولی دەهەمی مەجلیسی شورای ئیسلامی لە پارێزگای ورمێ، هیچکام لە دوو کورسیەکانی حەوزەی هەڵبژاردنی تیکاب – شاهیندژ – میاندواو، تاکە کورسیی سەڵماس و دوو لە سێ کورسیەکەی حەوزەی هەڵبژاردنی ورمێ یەکلایی نەبوونەوەو چارەنووسیان بە ئاکامی خولی دووهەم بەستراوەتەوە کە بڕیارە رۆژی ۱٠ی بانەمەڕ بەڕێوە بچێ.
ئەوەی کە زیباکەلام دەبوو بە ناوی ریفۆرمخوازی لە هەردوو حەوزەی هەڵبژاردنی ورمێ و تیکاب – شاهیندژ – میاندواو، بانگەشەیان بۆ بکا، کاندیدا کوردەکان بوون. زۆربەی کاندیدا تورکەکان خۆیان لە بەرەی ئوسولگەراکاندا دەبیننەوە. لە حەوزەی ورمێ هەر یەک لە مەجیدی دودکانلوی میلان و حاکم مامەکان چاوەڕوانن بە دەنگی کوردەکان و باقی لایەنگرانی پێکەوە ژیانی ئاشتیانەی نەتەوەکان لە ورمێ سەر بکەون. ئاکامێک کە لە خولی یەکەمی هەڵبژاردندا دەستەبەر نەبوو و نادری قازی‌پوور توانی یەک لە سێ کورسیەکانی ئەم پارێزگایە داگیر بکا. کەسێک کە دواتر لێی ئاشکرا بوو کە چۆن بێڕێزی بە ژنان، لاوان و نەتەوە غەیرە تورکەکان دەکا و بە نەشیاوترین شێوە هەڵدەکوتێتە سەریان.
بەڵام لە حەوزەی میاندواو – تیکاب – شاهیندژ رەوتەکە جیاوازە. لەم حەوزەیەدا دوو نەتەوەی کورد و تورک زۆربەی دانیشتوان پێک دێنن. لە ناو ئەوانیش‌دا پێڕەوانی سەر بە ئایین و مەزهەبەکانی سوننی، شیعە، یارسان و هیتر دەژین. بەڵام کاربەدەستە تورکەکان کە سەرەتا بە هۆی ئایینەوە خۆیان لە گەڵ دەسەڵاتی شیعەی کۆماری ئیسلامی رێک خست، لە درێژ ماوەدا هەموو هەوڵیان دا بۆ ئەوەی نەتەوەکانی دیکە لەم ناوچەیەدا نەهێڵن. لە سەرەتادا بەهاییەکان بە توندترین شێوە کەتنە بەر ئازار و ئەزیەت و ماڵ و سامانیان بە تاڵان بردرا. جوولەکەکان ناچار بوون کۆچ بکەن و کلیسای ئەرمەنیەکان ئێستا دەستی بەسەردا گیراوە و بۆتە دووکان و بازاڕ. بە درێژایی تەمەنی کۆماری ئیسلامی کوردەکانیش لە دەڤەری میاندواو وەک باقی نەتەوەکانی دیکە کەوتوونەتە بەر ئازار و ئەزیەتی کاربەدەستانی شۆڤێنست. بەڵام بە هۆی زۆربوونی حەشیمەتەوە نەیانتوانیوە بیانسڕنەوە. کاتێکیش زانیان لەم بارەوە کوردەکانیان بۆ دەرناکرێ، کەوتنە سەر فێڵی کڕینی زەوی و زاری کوردەکان. ئەگەرچی بازاڕی میاندواو لە سەر کاڵای دێهاتە کوردەکانی دەوروبەریەوە هەڵدەسووڕێ بەڵام کوردەکان کەمترین بەشیان لە ئیدارەی ئەو شارە و دەوربەریدا هەبوو.
بەڵام لەم خولەی هەڵبژاردنەکانی مەجلیسدا بە پێچەوانەی خولەکانی پێشوو “هومایون هاشمی” وەک تاکە کاندیدای بە زمان کورد لە بەرامبەر سێ کاندیدای بە نەتەوە تورک، لە کێبەرکێ دایە. ئەگەرچی هومایون هاشمی‌ش وەک پزیشک پێشینەی کار لە بنکە و بنیاتە نیزامی و دەوڵەتیەکانی کۆماری ئیسلامی لە کارنامەدا هەیە بەڵام بەو حاڵەش بە توندی کەوتۆتە بەر رقی کاندیدا تورکەکان بە تایبەتی مێهدی عیسازادە. عیسازادە ستادێکی بە ناوی “ستادی تەعەسوب” لە شاری میاندواو وەڕێخستوە کە ئامانجی کەلک وەرگرتن لە هەستی نەتەوەیی تورکەکان و تا بتوانێ بە سەر پەیژەی جیاوازیی نەتەوایەتی و نەفرەت پەراکەنیی نەتەوەییدا سەر بکەوێ.
ئەگەرچی سادقی زیباکەلام بە پەیامی ریفۆرمخوازی و دێموکراسیخوازیەوە سەردانی پارێزگای ورمێی کرد بەڵام لە لایەن تورکە توندئاژۆکانەوە بە توندی رێگای لێ گیرا. دوا جاریش ناچاریان کرد ئاخاوتن و سوخەنڕانیەکەی لە میاندواو هەڵوەشێنێتەوە. هەر هەمان شەویش توندئاژۆکان بە تەور و قەمە هەڵیانکوتایە سەر ئێکیپی تەبلیغاتیی دوکتور هومایون هاشمی. ئیکیپ لە ترسی گیانیان ماشێنەکانیان بە جێ هێشت و ئەوەی لێیان بە جێ ما، کەوتە بەر رق و نەفرەتی هێرشبەران.
دوای ئەوەی لە میاندواو دەرفەتی قسەکردنی پێ نەدرا، سادقی زیباکەلام رووی لە دوو حەوزەی هەڵبژاردنی ورمێ و سەڵماس کرد. لە ورمێ سەردانی بنکەی تەبلیغاتیی مەجیدی دودکانلوی میلان یەک لە دوو کاندیدا کوردەکەی کرد. لە ئاخاوتنێکیشدا جەختی لە سەر دێموکراسی و پێکەوە ژیانی ئاشتیانەی گشت نەتەوەکان لە شاری ورمێ کردەوە. زیباکەلام لەم بارەوە وتی: خوشک و برایان! باوەڕ بکەن ئەوەی لە ورمێ، تەورێز یان تاران لێمان ون بووە، دێموکراسی‌یە. دێموکراسی واتە لە شەقامێکی ورمێدا قوتابخانەیەک بە ناوی مامۆستا مەلا ئاوارە هەبێ کە منداڵان هەر لە پۆلی یەکەمی سەرەتاییەوە بە زمانی کوردی دەرس بخوێنن. لە هەمان شەقامدا قوتابخانەیەک بە ناوی شێخ محەممەدی خیابانی هەبێ کە دەرسی زمانی تورکی بە مناڵان بدا. قوتابخانەیەکی دیکە هەبێ بە زمانی فارسی دەرس بدا و یەکیش هەبێ کە دوو زمانە بێ. دایک و باوکان سەرپشک بن لەوە کە مناڵەکانیان بۆ کام قوتابخانە دەنێرن. ئەمە نیشانەی دێموکراسی‌یە.
