نهورۆز جێژنی سه‌ری ساڵی هه‌موو ئه‌و گه‌لانه‌یه که به درێژایی مێژوو له سه‌ر فه‌لاتی ئێران نیشته‌جێ بوون. گه‌لی کوردیش یه‌کێک له‌م گه‌لانه‌یه که ئه‌م ڕۆژه به رۆژێکی مێژوویی خۆی ده‌زانێ. به‌ڵام نهورۆز بۆ کوردان تایبه‌تمه‌ندی خۆی هه‌یه و ئه‌و تایبه‌تمه‌ندییانه‌ش وایان کردووه که ئه‌م جێژنه ببێ به به‌شێک له که‌لتوری کوردان له هه‌ر شوێنێکی ئه‌م دنیایه‌دا بژین. ئه‌گه‌ر له لای نه‌ته‌وه‌کانی تر بۆ وێنه فارس، نهورۆز بریتی بێ له راخستنی سفره‌ی حه‌وت سین و هێلکه سوور کردن و قورعان خوێندن، بۆ گه‌لی کورد له هه‌مووان گرینگتر و پیرۆزتر، هه‌ڵکردنی ئاگری نهورۆز و کۆبوونه‌وه و هه‌ڵپه‌ڕکێ به ده‌وری ئاگره‌که‌یه. ئه‌وه‌ش وایکردووه که له‌م ڕۆژه مێژووییه‌دا کوردان پتر خۆیان بناسن و یه‌کتریان خۆشتر بووێ و یه‌کگرتووتر بن. هه‌روه‌ها ئاگری نهورۆز کێشانی سنوورێکه به ده‌وری ئه‌و گه‌له و له‌م ڕۆژه‌دا کوردان به هه‌ڵکردنی ئاگر و شایی و گۆرانی و هه‌ڵپه‌ڕکێ به ده‌وریدا، به ده‌ر و جیرانان ده‌ڵێن که ئێمه‌ش گه‌لێکین و خاوه‌نی که‌لتووری سه‌ربه‌خۆین و نه تورکین و نه فارس و نه عاره‌و.نهورۆز هیچ مۆرکێکی ئایینی پێوه نییه. پیرۆزی ئاگر راسته‌وخۆ پێوه‌ندی به ژیانی ئه‌و خه‌ڵکه‌وه‌یه که له ناوچه‌یه‌کی سارد و شاخاویدا ده‌ژین و زستانێکی سارد و سه‌خت و درێژ تێپه‌ڕ ده‌که‌ن. ئه‌وه‌ش له‌م سه‌رده‌مه‌دا، لایه‌نێکی پۆزه‌تیڤه بۆ خه‌باتی گه‌لێک که سه‌دان ساڵه له لایه‌ن ئایینی ئیسلامه‌وه ده‌چه‌وسێته‌وه و ناراسته‌وخۆ به‌ربه‌ستێک بۆ ئه‌م ئایینه داده‌نێ.ئه‌گه‌ر رۆژی نهورۆز له سروشتدا ،دانانی خاڵی کۆتاییه بۆ تێپه‌ڕبوونی زستان و ده‌سپێکه بۆ بووژانه‌وه‌ی سروشت، بۆ گه‌لی ئێمه، لانیکه‌م له سه‌ت ساڵی ڕابردوودا ، هۆکارێک بووه بۆ به‌رخودان و وه‌رگه‌ڕانه‌وه له ڕووی زاڵماندا. زاڵمانیش هه‌میشه له‌م ڕۆژه ترساون و چییان له ده‌ست هاتبێ، بۆ قه‌ڵاچۆ کردن و کوشتنی روحی به‌ربه‌ره‌کانی له گیانی ئه‌م گه‌له‌دا، درێغیان نه‌کردووه. گه‌لێک رووداوی تاڵ و شیرن که له به‌ره به‌ری نه‌ورۆزدا یا خود دوای نهورۆز ، به چه‌ند رۆژ جیاوازییه‌وه، وه‌ک له سێداره‌دانی پێشه‌وای مه‌زنی گه‌لی کورد و هاوڕێیانی له 10ی خاکه‌لێوه(1946)- کاره‌ساتی هه‌ڵه‌بجه له 26ی ڕه‌شه‌ممه(1988)- نه‌ورۆزی خوێناوی شاری سنه1358 (1979)- گیرانی شاری که‌رکووک1991- مه‌زلوم دۆغان و حه‌سه‌نی علی خه‌نجه‌ر و زۆر که‌سیتر که له زینداندا به جه‌سته‌ی خۆیان ئاگری نه‌ورۆزیان به‌رز ڕاگرت و کاره‌ساتی ساڵێک له‌مه‌وبه‌ری شاری قامیشلوو و زۆر رووداویتر شایه‌تی ئه‌م قسانه‌ن.به‌و هیوایه‌ی نه‌ورۆزی داهاتوو، رۆژی ئازادی گه‌له‌که‌مان له ژێر ده‌سته‌یی بێ.
۱/۰۲/۱۳۸۴
ئاگری نهورۆز
نهورۆز جێژنی سه‌ری ساڵی هه‌موو ئه‌و گه‌لانه‌یه که به درێژایی مێژوو له سه‌ر فه‌لاتی ئێران نیشته‌جێ بوون. گه‌لی کوردیش یه‌کێک له‌م گه‌لانه‌یه که ئه‌م ڕۆژه به رۆژێکی مێژوویی خۆی ده‌زانێ. به‌ڵام نهورۆز بۆ کوردان تایبه‌تمه‌ندی خۆی هه‌یه و ئه‌و تایبه‌تمه‌ندییانه‌ش وایان کردووه که ئه‌م جێژنه ببێ به به‌شێک له که‌لتوری کوردان له هه‌ر شوێنێکی ئه‌م دنیایه‌دا بژین. ئه‌گه‌ر له لای نه‌ته‌وه‌کانی تر بۆ وێنه فارس، نهورۆز بریتی بێ له راخستنی سفره‌ی حه‌وت سین و هێلکه سوور کردن و قورعان خوێندن، بۆ گه‌لی کورد له هه‌مووان گرینگتر و پیرۆزتر، هه‌ڵکردنی ئاگری نهورۆز و کۆبوونه‌وه و هه‌ڵپه‌ڕکێ به ده‌وری ئاگره‌که‌یه. ئه‌وه‌ش وایکردووه که له‌م ڕۆژه مێژووییه‌دا کوردان پتر خۆیان بناسن و یه‌کتریان خۆشتر بووێ و یه‌کگرتووتر بن. هه‌روه‌ها ئاگری نهورۆز کێشانی سنوورێکه به ده‌وری ئه‌و گه‌له و له‌م ڕۆژه‌دا کوردان به هه‌ڵکردنی ئاگر و شایی و گۆرانی و هه‌ڵپه‌ڕکێ به ده‌وریدا، به ده‌ر و جیرانان ده‌ڵێن که ئێمه‌ش گه‌لێکین و خاوه‌نی که‌لتووری سه‌ربه‌خۆین و نه تورکین و نه فارس و نه عاره‌و.نهورۆز هیچ مۆرکێکی ئایینی پێوه نییه. پیرۆزی ئاگر راسته‌وخۆ پێوه‌ندی به ژیانی ئه‌و خه‌ڵکه‌وه‌یه که له ناوچه‌یه‌کی سارد و شاخاویدا ده‌ژین و زستانێکی سارد و سه‌خت و درێژ تێپه‌ڕ ده‌که‌ن. ئه‌وه‌ش له‌م سه‌رده‌مه‌دا، لایه‌نێکی پۆزه‌تیڤه بۆ خه‌باتی گه‌لێک که سه‌دان ساڵه له لایه‌ن ئایینی ئیسلامه‌وه ده‌چه‌وسێته‌وه و ناراسته‌وخۆ به‌ربه‌ستێک بۆ ئه‌م ئایینه داده‌نێ.ئه‌گه‌ر رۆژی نهورۆز له سروشتدا ،دانانی خاڵی کۆتاییه بۆ تێپه‌ڕبوونی زستان و ده‌سپێکه بۆ بووژانه‌وه‌ی سروشت، بۆ گه‌لی ئێمه، لانیکه‌م له سه‌ت ساڵی ڕابردوودا ، هۆکارێک بووه بۆ به‌رخودان و وه‌رگه‌ڕانه‌وه له ڕووی زاڵماندا. زاڵمانیش هه‌میشه له‌م ڕۆژه ترساون و چییان له ده‌ست هاتبێ، بۆ قه‌ڵاچۆ کردن و کوشتنی روحی به‌ربه‌ره‌کانی له گیانی ئه‌م گه‌له‌دا، درێغیان نه‌کردووه. گه‌لێک رووداوی تاڵ و شیرن که له به‌ره به‌ری نه‌ورۆزدا یا خود دوای نهورۆز ، به چه‌ند رۆژ جیاوازییه‌وه، وه‌ک له سێداره‌دانی پێشه‌وای مه‌زنی گه‌لی کورد و هاوڕێیانی له 10ی خاکه‌لێوه(1946)- کاره‌ساتی هه‌ڵه‌بجه له 26ی ڕه‌شه‌ممه(1988)- نه‌ورۆزی خوێناوی شاری سنه1358 (1979)- گیرانی شاری که‌رکووک1991- مه‌زلوم دۆغان و حه‌سه‌نی علی خه‌نجه‌ر و زۆر که‌سیتر که له زینداندا به جه‌سته‌ی خۆیان ئاگری نه‌ورۆزیان به‌رز ڕاگرت و کاره‌ساتی ساڵێک له‌مه‌وبه‌ری شاری قامیشلوو و زۆر رووداویتر شایه‌تی ئه‌م قسانه‌ن.به‌و هیوایه‌ی نه‌ورۆزی داهاتوو، رۆژی ئازادی گه‌له‌که‌مان له ژێر ده‌سته‌یی بێ.
